Έλληνας ηγέτης

Η νίκη θα είναι δική μας, αν βασιλεύση εις την ακαρδίαν μας μόνο το αίσθημα το ελληνικό. Ο φιλήκοος των ξένων είναι προδότης. Ιωάννης Καποδίστριας, 1776-1831, Έλληνας ηγέτης

Το τέλος του μεγάλου ΕΝΙΑΥΤΟΥ, το σημείο μηδέν και η συνειδησιακή περιχώρηση.

Oι εγκεφαλικές συνάψεις των νέων εξωδιαστατικών πληροφοριών και οι θεάσεις των ΑΤΙΑ-UFO, σε καθημερινή βάση ανά την υδρόγειο, μεγιστοποιούν το ενδιαφέρον για την χαμένη γνώση, επανακαθορίζοντας ΑΞΙΕΣ, δίνοντας προβάδισμα σε θέματα ουσίας, στην επαναπροσέγγιση της πνευματικής οδού.

Οι πρόγονοί μας ενέταξαν εαυτούς σε ανυπέρβλητα ύψη καλλιέργειας του Νου, μέσω Παιδείας και Πίστης σε κάτι άλλο ανώτερο, άυλο, που απεδείχθη εκ των πραγμάτων διαχρονικά αξεπέραστο.

Εμείς σήμερα διανθίζουμε όλες αυτές τις Αξίες στον εγκέφαλό μας, στο κύτταρό μας και σαν αληθινό φωτόνιο εκπέμπουμε ΦΩΣ προς πάσα κατεύθυνση, έσω και έξω, δημιουργώντας την εκ νέου πνευματική αναγέννηση, υποβοηθούμενοι από τη νέα συνειδησιακή υπόσταση, που έρχεται να αναπληρώσει την χαμένη ΓΝΩΣΗ.

Πρέπει να προετοιμαζόμαστε ψυχολογικά ώστε να αντιμετωπίσουμε πανέτοιμοι τις μεγάλες αλλαγές, που ήδη είναι εδώ.

Διόνυσος

Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ…+ΜΑΘΗΜΑ 13ο ΟΠΩΣ ΔΕΝ ΣΑΣ ΤΑ ΔΙΔΑΞΕ ΚΑΝΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑ 14ο Ioannis Stogiannos-ΕΛΛΑΝΙΟΣ ΙΦΙΓΕΝΗΣ (Ε.Ι.)-ΜΑΘΗΜΑ 12ο--ΜΑΘΗΜΑ 11ο--ΜΑΘΗΜΑ 10ο Ανακεφαλαίωση--ΜΑΘΗΜΑ 15ο


Γιατί είναι λάθος να τρώμε κρέας


Οι Βιολογικές Καλλιέργειες αρκούν για να θρέψουν τους ανθρώπους Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιείται υπέρ των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών είναι ότι η χρήση της βιοτεχνολογίας κρίνεται απαραίτητη για να καλυφθούν οι ανάγκες σε...

Οι Βιολογικές Καλλιέργειες αρκούν για να θρέψουν τους ανθρώπους
Ένα από τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιείται υπέρ των γενετικά τροποποιημένων καλλιεργειών είναι ότι η χρήση της βιοτεχνολογίας κρίνεται απαραίτητη για να καλυφθούν οι ανάγκες σε τροφή σε όλο τον κόσμο και ότι η μη γενετικά τροποποιημένες και βιολογικές καλλιέργειες από μόνες τους δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν αρκετή τροφή για όλους. Η αλήθεια, όμως είναι ότι οι βιολογικές καλλιέργειες από μόνες τους αρκούν για να ταΐσουν όλον τον πλανήτη -το μόνο που χρειάζεται είναι να κάνουμε μερικές αλλαγές στον τρόπο που καλλιεργούμε και παράγουμε την τροφή μας, το οποίο έχει να κάνει με το να βάλουμε τέλος στο βιομηχανοποιημένο τρόπο καλλιέργειας που καταστρέφει την υγεία μας, αλλά και τον πλανήτη.

Σε μία έκθεση με τίτλο, Feeding the Future, η Soil Association, μία ομάδα υπέρ της βιολογικής καλλιέργειας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο υποστηρίζει ότι οι βιολογικές και αγρο-οικολογικές καλλιέργειες δεν αποτελούν μόνο τη λύση για τα προβλήματα της πείνας ανά τον κόσμο, αλλά όταν καθιερωθούν, αυτές οι ολιστικές μέθοδοι για την παραγωγή της τροφής μπορούν στην πραγματικότητα να θέσουν τέλος στο πρόβλημα σιτισμού και των πιο φτωχών κρατών του πλανήτη.

Από την άλλη πλευρά, οι καλλιέργειες των γενετικά τροποποιημένων ευνοούν και ακόμα δημιουργούν καταστάσεις φτώχειας γιατί εγκλωβίζουν τους αγρότες σε έναν αέναο κύκλο εξάρτησης από τις πολυεθνικές εφόσον είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν και σπόρους, ενεργούς για μόνο μία σπορά και τα ανάλογα τοξικά χημικά κοκτέιλ για να μεγαλώσουν.

Η γεωργία των γενετικά τροποποιημένων με λίγα λόγια είναι τοξική και για τις οικονομίες των κρατών και τοξική για την ανθρώπινη υγεία και τοξική για το περιβάλλον. Όπως έδειξε μία πρόσφατη έρευνα από το Rodale Institute, η οποία αποτελούσε το αποτέλεσμα μίας έρευνας 30 ετών, οι οργανικές καλλιέργειες στην πραγματικότητα παράγουν μεγαλύτερες σοδιές από τις γενετικά τροποποιημένες και τις συμβατικές καλλιέργειες. Οι οργανικές καλλιέργειες, επίσης, ανανεώνονταν και διατηρούνταν από μόνες τους με τη βοήθεια της κομποστοποίησης, της κοπριάς και άλλων φυσικών λιπασμάτων που εμπλουτίζουν φυσικά το χώμα και μειώνουν την ανάγκη για χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων.

Περίπου το 40% της παγκόσμιας παραγωγής σε σιτάρι χρησιμοποιείται σαν τροφή για τα ζώα στις βιομηχανοποιημένες φάρμες. Εκτός από το θέμα με τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, η βιομηχανοποίηση της γεωργίας γενικότερα που συμπεριλαμβάνει την εκτροφή ζώων μειώνει κατά πολύ τα παγκόσμια αποθέματα σιταριού. Σύμφωνα με τη Soil Association πάνω από το 40% της παγκόσμιας παραγωγής δημητριακών χρησιμοποιείται για ζωϊκή τροφή και αυτό το ποσοστό ενδέχεται να ανεβεί στο 50% έως το 2050, αν συνεχιστούν αυτοί οι ρυθμοί.

Μηρυστικά ζώα, όπως οι αγελάδες και τα πρόβατα είναι έτσι η φυσιολογία τους για να τρώνε χορτάρι και όχι γενετικά τροποποιημένη σόγια, καλαμπόκι και άλλα σιτηρά που χρησιμοποιούνται συνήθως στις βιομηχανοποιημένες φάρμες. Εκτός από το να κάνουν τα ζώα να αρρωσταίνουν αφού δεν είναι σχεδιασμένα για να τρώνε τέτοιες τροφές, αυτά τα μείγματα δημητριακών απαιτούν τεράστιες πηγές παραγωγής και ανάλογα αποθέματα. Με το να αφήνουμε ελεύθερα τα ζώα να βόσκουν στα λιβάδια χόρτα, τα οποία οι άνθρωποι έτσι και αλλιώς δεν μπορούν να φάνε, τα δημητριακά που περισσεύουν θα μπορούσαν να ταΐσουν άλλους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο αν γινόταν θα σήμαινε σημαντική βελτίωση για όλον τον πλανήτη, αρκεί μόνο να γίνει η αλλαγή.

Το ένα τρίτο της παγκόσμιας τροφής καταλήγει στα σκουπίδια, ειδικά στον αναπτυγμένο κόσμο όπου οι άνθρωποι σπαταλούν αλόγιστες ποσότητες τροφίμων. Έτσι αν όλοι μας κάναμε μία συνειδητή προσπάθεια να διατηρούμε την τροφή μας ή απλά να εφαρμόσουμε απλούς τρόπους για να μοιραστούμε το πλεόνασμα με όσους βρίσκονται σε ανάγκη, τότε η πείνα σε πολλά μέρη του κόσμου θα υποχωρούσε δραματικά. Οχι μόνο αυτό, αλλά η σφαγή με βάρβαρο τρόπο των ζωντανών όντων για να τραφούν οι άνθρωποι των πόλεων -που κι αυτή η σάρκα πετιέται στα σκουπίδια- είναι μια μεγάλη πληγή στην συνειδητότητα του ανθρώπινου ζωικού πολιτισμού και είναι ο καταλύτης που θα τον καταστρέψει.

Τα οφέλη της χορτοφαγικής διατροφής

Η χορτοφαγία, στις διάφορες μορφές της, είναι κατά κύριο λόγο φιλοσοφική στάση ζωής. Η αυξημένη σωματική δραστηριότητα είναι αυτή που την ολοκληρώνει. Ο χορτοφάγος δηλαδή συνήθως δεν περνά τη μισή ζωή του στον καναπέ μπροστά στην τηλεόραση, όπως κάνει συνήθως ο κρεοφάγος. Το κλειδί για μια υγιεινή καρποφαγική δίαιτα, όπως και κάθε άλλη δίαιτα, είναι να περιλαμβάνει ποικιλία από τρόφιμα. Κανένα τρόφιμο από μόνο του δεν μπορεί να μας δώσει όλα όσα έχει ανάγκη ο οργανισμός μας είτε αισθητικά είτε γευστικά.

Σωματικά: Η αύξηση των κρουσμάτων του καρκίνου, της υπέρτασης, των καρδιοπαθειών και άλλων σύγχρονων ασθενειών συνδέεται στενά με τη κρεοφαγία. Τα νεφρά των κρεοφάγων δουλεύουν τρεις φορές περισσότερο απ’ ότι των χορτοφάγων για να απομακρύνουν τις τοξίνες που δημιουργούνται στο σώμα από την κατανάλωση του κρέατος. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αιωνόβιων τρώνε πολύ λίγο ή και καθόλου κρέας.

Διανοητικά: «Είσαι αυτό που τρως». Όλα τα κύταρα του σώματος γίνονται απ’ την τροφή που τρώμε. Αν τρώμε σάρκες νεκρών ζώων, στα οποία κυριαρχούν τα ένστικτα, το μυαλό μας επηρεάζεται ανάλογα.

Ηθικά: «Τα ζώα είναι φίλοι μου κι εγώ δεν τρώω τους φίλους μου». Τα ζώα έχουν μια σχετικά ανεπτυγμένη συνειδητότητα την οποία θα πρέπει να σεβόμαστε. Πρέπει να σεβόμαστε κάθε μορφή ζωής και να προσπαθούμε να ζούμε καταναλώνοντας κατώτερες μορφές ζωής με λιγότερο ανεπτυγμένη συνείδηση. Σκεφθείτε πόσο σκληρά μεταχειριζόμαστε τα ζώα μόνο και μόνο για να ικανοποιήσουμε τα καπρίτσια της εγωπάθειας.

Πνευματικά: Οι περισσότεροι διάσημοι πνευματικοί άνθρωποι σ’ όλο τον κόσμο ήταν χορτοφάγοι επειδή η χορτοφαγία συμβάλλει στην ανάπτυξη του νου και την επίτευξη υψηλότερων επιπέδων συνειδητότητας.

Οικολογικά: Για να παραχθεί ένα κιλό πρωτεΐνης κρέατος χρειάζονται 7 κιλά πρωτεΐνης φυτών (που εύκολα μπορεί να καταναλώσει ο άνθρωπος). Αυτό είναι μια σημαντική απώλεια πρωτεϊνών που θα μπορούσε με κατάλληλο καταμερισμό να θρέψει εκατομμύρια ανθρώπων που λιμοκτονούν στις υποανάπτυκτες χώρες.

Οικονομικά: Χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα χρήματα για ν’ αγοράσουμε κρέας απ’ ότι ν’ αγοράσουμε ένα οποιοδήποτε φυτικό προϊόν (π.χ. σόγια) που περιέχει ποιοτικά καλύτερη και περισσότερη πρωτεΐνη.



Οι πρόγονοι μας πάντα έτρωγαν κρέας;

Όχι! Μετά από πολλές σπουδές κι έρευνες, οι επιστήμονες έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι πρόγονοί μας ήταν φυτοφάγοι και δεν έτρωγαν κρέας εκτός από περιόδους που δεν μπορούσαν να κάνουν αλλοιώς. Ήταν κατά την διάρκεια του τελευταίου μεγάλου παγετώνα όταν η κανονική τους τροφή που αποτελείτο από φρούτα, ξηρούς καρπούς και λαχανικά δεν ήταν δυνατόν να βρεθεί και τα πρώτα ανθρώπινα όντα έπρεπε να αρχίσουν να τρώνε σάρκες ζώων για να μπορέσουν να επιζήσουν.

Δυστυχώς η συνήθεια αυτή να τρώει κρέας συνεχίστηκε και μετά από τον παγετώνα είτε από ανάγκη (όπως οι Εσκιμώοι και άλλες φυλές που ζουν πολύ βόρεια) είτε από συνήθεια, είτε από έλλειψη κατάλληλης γνώσης. Όμως διαμέσου της ιστορίας υπήρξαν άτομα ή και ομάδες ανθρώπων που κατανόησαν την σπουδαιότητα μιας αγνής διατροφής για υγεία, διανοητική διαύγεια, ή πνευματικούς λόγους και οι οποίοι έχουν παραμείνει φυτοφάγοι.

Μα δεν είναι φυσικό για τους ανθρώπους να τρώνε κρέας;

Όχι! Οι επιστήμονες ξέρουν ότι η διατροφή κάθε ζώου ανταποκρίνεται στην δομή της φυσιολογίας του. Η ανθρώπινη φυσιολογία, οι λειτουργίες του σώματός του και το πεπτικό του σύστημα είναι τελείως διαφορετικά από αυτά των σαρκοφάγων ζώων. Σύμφωνα με την διατροφή τους μπορούμε να διαιρέσουμε τα σπονδυλωτά ζώα σε τρεις ομάδες: Τα σαρκοφάγο, τα χορτοφάγο, και τα φρουτοφάγα. Ας κοιτάξουμε κάθε ομάδα προσεκτικά και ας δούμε που ανήκει ο άνθρωπος.

Σαρκοφάγα

Τα σαρκοφάγο ζώα, όπως το λιοντάρι, ο σκύλος, ο λύκος, η γάτα κλπ, έχουν πολλά μοναδικά χαρακτηριστικά που τα τοποθετούν ξεχωριστά από όλα τα άλλα μέλη του ζωικού βασιλείου. Όλα έχουν ένα πολύ απλό και κοντό πεπτικό σύστημα – μόνο 3 φορές το μήκος του σώματός τους. Αυτό γίνεται γιατί οι σάρκες σαπίζουν πολύ γρήγορα και τα προϊόντα αυτής της σήψης γρήγορα δηλητηριάζουν το αίμα, εάν μείνουν πολύ χρόνο στο σώμα. Έτσι ένα κοντό πεπτικό σύστημα έχει εξελιχτεί για γρήγορη εξαγωγή των σηπτικών βακτηριδίων της αποσυντεθημένης σάρκας και στομάχια με δέκα φορές περισσότερο υδροχλωρικό οξύ (για να χωνέψουν σκληρούς ιστούς και κόκκαλα). Τα σαρκοφάγο ζώα κυνηγούν στις κρύες νύχτες και κοιμούνται την ημέρα που κάνει ζέστη, δεν χρειάζονται ιδρωποιούς αδένες για να δροσίζουν το σώμα τους και γι’ αυτό δεν ιδρώνουν από το δέρμα τους αλλά από την γλώσσα τους.

Από την άλλη πλευρά τα φυτοφάγα ζώα όπως η αγελάδα, το άλογο, το ελάφι κλπ. περνούν πολλή ώρα στον ήλιο μαζεύοντας την τροφή τους και ιδρώνουν ελεύθερα από το δέρμα τους για να δροσίσουν το σώμα τους. Αλλά η πιο κύρια διαφορά μεταξύ των σαρκοφάγων και των υπολοίπων ζώων είναι τα δόντια τους, και τα κοφτερά τους νύχια. Όλα τα σαρκοφάγα αφού πρέπει να σκοτώνουν κυρίως με τα δόντια τους έχουν πολύ δυνατά σαγόνια και μυτερά, μακριά δόντια, οι κυνόδοντες μπορούν να τρυπούν σκληρά δέρματα και να σκίζουν την σάρκα. Δεν έχουν τραπεζίτες (επίπεδα δόντια) που τα φυγοφάγα ζώα χρειάζονται για να αλέθουν την τροφή τους. Ανόμοια με τα σιτηρά, οι σάρκες δεν χρειάζεται να μασηθούν στο στόμα για να διευκολυνθεί η πέψη· χωνεύονται κυρίως στο στομάχι και στα έντερα. Μια γάτα για παράδειγμα δεν μπορεί να μασήσει σχεδόν καθόλου.

Φυτοφάγα

Τα φυτοφάγα ζώα (ελέφαντες, αγελάδες, πρόβατα κλπ), ζουν με χορτάρι, χόρτα και άλλα φυτά, τα περισσότερα των οποίων είναι τραχιά και ογκώδη. Η χώνεψη τέτοιου είδους τροφής αρχίζει στο στόμα με το ένζυμο πτυαλίνη στο σάλιο. Αυτές οι τροφές πρέπει να μασηθούν καλά και να ανακατευθούν επίσης καλά με την πτυαλίνη για να διαποτιστούν. Γι αυτό το λόγο τα φυτοφάγα έχουν 24 ειδικούς τραπεζίτες και μια ελαφριά προς τα πλάγια κίνηση για να αλέσουν την τροφή τους, αντίθετα με την αποκλειστική επάνω κάτω κίνηση των σαρκοφάγων. Δεν έχουν νύχια ή μυτερά δόντια, πίνουν ρουφό- ντας το νερό αντίθετα με τα σαρκοφάγα που το φέρνουν στο στόμα τους με την γλώσσα τους.

Εφ’ όσον δεν τρώνε τροφές που σαπίζουν γρήγορα όπως τα σαρκοφάγα, η τροφή τους κάνει πολύ χρόνο για να περάσει, έχουν πολύ μακρύτερο πεπτικό σύστημα, έντερα που είναι δέκα φορές το μήκος του σώματός τους. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι μια διατροφή με κρέας έχει καταστροφικά αποτελέσματα στα φυτοφάγα. Ο Dr. William Collins ένας επιστήμονας στο New York Maimonedes Medical Center ανακάλυψε ότι τα σαρκοφάγα ζώα έχουν σχεδόν μια απεριόριστη ικανότητα να χειρίζονται τα κορεσμένα λίπη και την χοληστερίνη. Εάν ένα τέταρτο του κιλού ζωικού λίπους προστεθεί καθημερινά για αρκετό καιρό στην τροφή ενός κουνελιού μετά από δύο μήνες μέσα στις αρτηρίες του σχηματίζονται πλάκες από λίπος και αναπτύσσεται η αρτηριοσκλήρωση. Το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα, όπως και του κουνελιού, δεν είναι σχεδιασμένο να χωνεύει κρέας και όσο περισσότερο κρέας τρώει ο άνθρωπος τόσο αρρωσταίνει.

Φρουτοφαγία

Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει κυρίως τους ανθρωποειδείς πιθήκους, τους άμεσους προγόνους της ανθρωπότητας. Αυτοί τρέφονται κυρίως με φρούτα και ξηρούς καρπούς. Το σώμα τους έχει εκατομμύρια πόρους για να ιδρώνουν και έχουν επίσης τραπεζίτες για να αλέθουν και να μασάνε την τροφή τους. Το σάλιο τους είναι αλκαλικό και όπως τα χορτοφάγο περιέχει πτυαλίνη για να διευκολύνεται η πέψη. Τα έντερά τους είναι 12 φορές το μήκος του σώματός τους για την αργή πέψη των φρούτων και των ξηρών καρπών.

Άνθρωποι

Τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά είναι τα ίδια με αυτά των φρουτοφάγων ζώων, μοιάζουν πολύ με αυτά των φυτοφάγων και είναι εντελώς διαφορετικά απ’ αυτά των σαρκοφάγων όπως φαίνεται καθαρά στον πίνακα. Το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα, η δομή του σαγονιού και των δοντιών και οι λειτουργίες του σώματος είναι τελείως διαφορετικές από αυτές των σαρκοφάγων ζώων. Όπως στους ανθρωποειδείς πιθήκους το πεπτικό σύστημα του ανθρώπου είναι 12 φορές το μήκος του σώματός του. Το δέρμα μας έχει εκατομμύρια μικρούς πόρους για να εξατμίζεται το νερό και να ψυχραίνεται το σώμα με τον ιδρώτα. Πίνουμε νερό ρουφόντας όπως όλα τα φυτοφάγα ζώα. Η δομή του σαγονιού και των δοντιών είναι όπως των φυτοφάγων και το σάλιο μας είναι αλκαλικό και περιέχει πτυαλίνη.

Η φυσιολογία του ανθρώπου δείχνει καθαρά ότι δεν είμαστε σαρκοφάγοι. Η ανατομία μας και το πεπτικό μας σύστημα δείχνουν ότι έχουμε εξελιχθεί τρεφόμενοι για εκατομμύρια χρόνια με φρούτα, ξηρούς καρπούς, σιτηρά και λαχανικά. Επίσης είναι φανερό ότι τα φυσικά μας ένστικτα δεν είναι σαρκοφάγο. Οι περισσότεροι άνθρωποι βάζουν άλλους να σκοτώσουν τα ζώα για το κρέας τους και αρρωσταίνουν όταν το κάνουν οι ίδιοι. Αντί να τρώνε ωμό κρέας όπως όλα τα σαρκοφάγο οι άνθρωποι το μαγειρεύουν και του βάζουν μπαχαρικά και σάλτσες και δεν έχει πλέον καμιά ομοιότητα με το ωμό κρέας.

Ένας επιστήμονας το εξηγεί ως εξής: «Η γάτα θα σαλιώσει με πεινασμένη επιθυμία εάν μυρίσει ένα κομμάτι ωμό κρέας, αλλά καθόλου στη μυρωδιά ενός φρούτου. Εάν ο άνθρωπος έβρισκε ευχαρίστηση με το να μπήχνει τα δόντια του σε ένα πουλί, να σκίζει τα ζωντανά ακόμη μέλη του κορμιού του και να πίνει το ζεστό αίμα τους τότε θα καταλήγαμε ότι η φύση τον προίκισε με σαρκοβόρα ένστικτα. Αλλά αντίθετα ένα τσαμπί σταφύλια κάνει στο στόμα του να σαλιώσει και ακόμη χωρίς να πεινά θα έτρωγε ένα φρούτο μόνο για την υπέροχη γεύση του».

Επιστήμονες και φυσιολόγοι συμπεριλαμβανομένου και του Καρόλου Δαρβίνου συμφωνούν ότι οι πρώτοι άνθρωποι έτρωγαν φρούτα και λαχανικά και ότι η ανατομία μας δεν έχει αλλάξει από τότε. Ο μεγάλος Σουηδός επιστήμονας Von Linne λέει: «Η δομή του ανθρώπου εξωτερικά και εσωτερικά συγκρινόμενη με αυτή των άλλων ζώων, δείχνει ότι φρούτα και λαχανικά είναι η φυσική τροφή του». Τώρα είναι φανερό, από επιστημονικές έρευνες, ότι φυσιολογικά, ανατομικά και από ένστικτο, η τέλεια διατροφή του ανθρώπου αποτελείται από φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς και σιτηρά.


Ο παρακάτω πίνακας δείχνει όλα αυτά περιληπτικά.



Ιστορία της φυτοφαγίας


Από την αρχή της ιστορίας βρίσκουμε ότι η φυτοφαγία εθεωρείτο η φυσική διατροφή της ανθρωπότητας. Οι πρώτοι Έλληνες, οι Αιγύπτιοι και οι Εβραίοι περιέγραφαν τον άνθρωπο σαν φρουτοφάγο. Οι σοφοί ιερείς της αρχαίας Αι- γύπτου δεν έτρωγαν ποτέ κρέας. Πολλοί αρχαίοι Έλληνες σοφοί – όπως ο Πλάτων, ο Σωκράτης και ο Πυθαγόρης – υποστήριζαν φανατικά την φυτοφαγία. Ο μεγάλος πολιτισμός των Ινκας βασίστηκε στην φυτοφαγία. Στην Ινδία οι Βούδες προέτρεπαν τους μαθητές τους να μην τρώνε κρέας. Οι Ταοϊστές άγιοι και σοφοί είναι φυτοφάγοι.


Οι πρώτοι χριστιανοί και εβραίοι ήταν επίσης φυτοφάγοι και στη Βίβλο φαίνεται καθαρά: «Και ο Θεός είπε: «σας έδωσα κάθε σπόρο που γεννά χόρτα, που είναι επάνω στο πρόσωπο της γης και κάθε δέντρο, στο οποίο υπάρχουν φρούτα, για σας πρέπει να είναι σαν κρέας» (Γένεσις 1:29). Ο Αγιος Παύλος έγραφε προς τους Ρωμαίους «είναι καλό να μην τρώτε κρέας». (Προς Ρωμαίους 14:21). Οι Αρχαίοι Ινδουιστές στην Ινδία πάντα απαγόρευαν την σαρκοφαγία. Το ιερό βιβλίο του Ισλάμ το Κοράνι απαγορεύει την τροφή από «νεκρά ζώα. αίμα και σάρκες». Ένας από τους πρώτους χαλίφηδες μετά τον Μωάμεθ, ο ανηψιός του, συμβούλευε τους μαθητές του «Μην κάνετε τα στομάχια σας τάφους των ζώων». Έτσι βλέπουμε ότι στην ιστορία, πολλοί άνθρωποι έχουν αποδεχθεί την φυτοφαγία και έχουν παρακινήσει και άλλους να κάνουν το ίδιο, όπως και οι Θεοί τους.


Ποιοί είναι οι κίνδυνοι της σαρκοφαγίας


Οι Εσκιμώοι, που ζούνε κυρίως με κρέας και λίπη, γερνούν γρήγορα, με μια διάρκεια ζωής κατά μέσο όρο 27μιση χρόνια. Οι Κιγκρέσοι, μια νομαδική φυλή της ανατολικής Ρωσσίας, που ζούσε κύρια με κρέας, γερνούσαν νωρίς και πέθαιναν νωρίς, σπάνια πέρναγαν την ηλικία των 40. Αντίθετα έρευνες από ανθρωπολόγους σε κοινωνίες που δεν έτρωγαν κρέας έχουν αποδείξει την υγεία, αντοχή και μακροβιότητα που χαίρονταν οι άνθρωποι αυτοί, όπως οι Χούνζα του Πακιστάν, η φυλή Ότομι του Μεξικού και άλλοι ιθαγενείς της νοτιοδυτικής Αμερικής. Δεν είναι σπάνιο για τέτοιες φυλές να έχουν άτομα υγιή και δραστήρια ηλικίας 110 χρονών και παραπάνω. Στατιστικές για την παγκόσμια υγεία δείχνουν ότι οι χώρες που καταναλώνουν το περισσότερο κρέας έχουν τον υψηλότερο δείκτη ασθενειών (καρδιοπάθειες, καρκίνος, ψυχολογικά) και ομάδες φυτοφάγων σε διαφορετικές χώρες έχουν τον χαμηλότερο δείκτη ασθενειών.


Γιατί οι κρεοφάγοι αρρωσταίνουν πιο συχνά και πεθαίνουν πρόωρα



Δηλητηρίαση: Λίγο πριν και κατά την διάρκεια της αγωνίας της σφαγής του, η βιοχημεία του τρομαγμένου ζώου δέχεται βαθειές αλλαγές. Τοξικά υποπροϊόντα ποτίζουν όλο το σώμα έτσι ο πόνος δηλητηριάζει ολόκληρο το σώμα. Σύμφωνα με την εγκυκλοπαίδεια Μπριττάνικα, δηλητηριώδεις ουσίες, ουρικό οξύ και άλλες τοξίνες βρίσκονται στο αίμα και στους ιστούς: «Η πρωτεΐνη που αποκτούμε από τους ξηρούς καρπούς, τα όσπρια, σιτηρά και γαλακτοκομικά προϊόντα είναι σχετικά αγνή σε σύγκριση με το βοδινό κρέας που περιέχει ένα 56% βρώμικο νερό».


Όπως αρρωσταίνουν τα σώματά μας τις ώρες της έντονης οργής, ή φόβου, έτσι και τα ζώα, όχι λιγότερο από τους ανθρώπους, δέχονται βαθειές βιοχημικές αλλαγές σε επικίνδυνες καταστάσεις. Η στάθμη των ορμονών στο αίμα του ζώου – ιδιαίτερα της αδρεναλίνης – αλλάζει ριζικά όταν το ζώο βλέπει γύρω του άλλα ζώα να πεθαίνουν και να παλεύουν μάταια για ζωή και ελευθερία. Αυτές οι μεγάλες ποσότητες ορμονών παραμένουν στο κρέας και αργότερα δηλητηριάζουν τους ανθρώπινους ιστούς. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διατροφής της Αμερικής, «Οι σάρκες των πτωμάτων των ζώων, είναι γεμάτες με δηλητηριασμένο αίμα και επικίνδυνα υποπροϊόντα πολύ τοξικά.»




Καρκίνος: Μια πρόσφατη μελέτη που έγινε στην Αμερική μεταξύ 50.000 φυτοφάγων είχε αποτελέσματα που συγκλόνισαν τον κόσμο της καρκινικής έρευνας. Η μελέτη έδειξε καθαρά ότι αυτοί οι άνθρωποι έχουν ένα εκπληκτικά χαμηλό δείκτη καρκινοπαθών. Όλες οι μορφές του καρκίνου υπήρχαν σε σημαντικά χαμηλότερο βαθμό, σε σύγκριση με ομάδες μη φυτοφάγων του ίδου φύλου και της ίδιας ηλικίας. Επίσης η μελέτη έδειξε ότι η διάρκεια ζωής των φυτοφάγων αυτών είναι σημαντικά περισσότερη. Μια άλλη μελέτη που έγινε στους Μορμώνους στην Καλιφόρνια έδειξε ότι ο καρκίνος υπάρχει σε αυτούς σε ποσοστό 50% λιγότερο από ότι στο μέσο πληθυσμό. Οι Μορμώνοι τρώγουν πολύ λίγο κρέας.

Γιατί αυτοί που τρώνε κρέας προσβάλλονται συχνότερα από καρκίνο; Ενας λόγος μπορεί να είναι ότι το κρέας των ζώων όταν γίνεται μερικών ημερών αλλάζει χρώμα και γίνεται γκριζοπράσινο. Η βιομηχανία κρεάτων προσπαθεί να αλλάξει το χρώμα αυτό προσθέτοντας νιτρικό άλας και άλλα συντηρητικά. Αυτές οι ουσίες κάνουν το κρέας να φαίνεται κόκκινο, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει επανειλλημένα αποδειχθεί ότι πολλές από τις ουσίες αυτές είναι καρκινογόνες.

Βρεττανοί και Αμερικανοί επιστήμονες που εξέτασαν τα εντερικά βακτηρίδια αυτών που τρώνε κρέας, σε σύγκριση με αυτά των φυτοφάγων βρήκαν σημαντικές διαφορές. Τα βακτήρια σε έντερα αυτών που τρώνε κρέας αντιδρούν με τα πεπτικά υγρά και παράγονται χημικές ουσίες που προκαλούν καρκίνο. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί ο καρκίνος των εντέρων είναι επικρατέστερος σε περιοχές που καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες κρέατος όπως η Βόρειος Αμερική και η Δυτική Ευρώπη, ενώ είναι πολύ σπάνιος σε χώρες που η κατανάλωση κρέατος είναι πολύ μικρή όπως στην Ινδία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες για παράδειγμα, ο καρκίνος των εντέρων έρχεται στη δεύτερη θέση μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και στη Σκωτία όπου η κατανάλωση βωδινού είναι κατά 20% περισσότερη απ’ ότι στην Αγγλία, υπάρχει ένας από τους υψηλότερους δείκτες του καρκίνου των εντέρων.

Χημική δίαιτα

Το να τρώμε κρέας είναι σα να τρώμε την άκρη της αλυσίδας των τροφών. Στη φύση υπάρχει μια αλυσίδα. Τα φυτά τρέφονται με ήλιο, αέρα και νερό, τα ζώα τρέφονται με φυτά, τα μεγαλύτερα ζώα τρέφονται με μικρότερα ζώα. Τώρα όμως σε όλο τον κόσμο στις φυτείες χρησιμοποιούν δηλητηριώδη χημικά (λιπάσματα και φάρμακα). Αυτά τα δηλητήρια διατηρούνται στα σώματα των ζώων που τρώνε τέτοια φυτά.

Για παράδειγμα οι φυτείες ραντίζονται με το εντομοκτόνο DDT το οποίο μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, στειρότητα και σοβαρές ηπατικές διαταραχές. To DDT και τα άλλα φάρμακα αποθηκεύονται μαζί με το λίπος και από εκεί είναι δύσκολο να φύγουν. Έτσι όταν οι αγελάδες τρώνε χορτάρι ραντισμένο, όλα τα εντομοκτόνα διατηρούνται στο σώμα τους, έτσι όταν τρώμε κρέας καταπίνουμε όλα αυτά τα δηλητήρια που είναι συγκεντρωμένα στο σώμα του ζώου.

Τρώγοντας την άκρη της αλυσίδας οι άνθρωποι γίνονται οι καταναλωτές της συγκεντρωμένης μορφής όλων αυτών των δηλητηρίων. Το κρέας περιέχει 13 φορές περισσότερο DDT απ’ ότι τα φρούτα και τα λαχανικά. Πειράματα που έγιναν στο Πανεπιστήμιο της Πολιτείας της Iowa στις Η.Π.Α. έδειξαν ότι ότι το περισσότερο DDT που υπάρχει στα ανθρώπινα σώματα προέρχεται από την κατανάλωση κρέατος.

Αλλά η δηλητηρίαση από την κατανάλωση κρέατος δεν σταματά εδώ. Τα ζώα που προορίζονται για τροφή μεγαλώνουν με πολύ περισσότερα χημικά για να μεγαλώσουν γρήγορα, για να παχύνουν, για να βελτιωθεί το χρώμα της σάρκας τους κλπ. Για να παραχθεί περισσότερο κρέας με ψηλότερο κέρδος, οι βιομηχανίες για να μεγαλώνουν γρήγορα τα ζώα κάνουν ενέσεις με ορμόνες, τους δίνουν χάπια για ν’ αυξάνεται η όρεξή τους, και επίσης αντιβιοτικά, πραϋντικά φάρμακα, και χημικές τροφές.

Οι Times της Νέας Υόρκης αναφέρουν: «Ο μεγάλος κίνδυνος για την υγεία του καταναλωτή είναι οι κρυφές μολύνσεις – βακτηρίδια και υπολλείματα των ορμονών, των αντιβιοτικών, των νιτρικών αλάτων και των άλλων χημικών» (Ιούλης 1971). Πολλά από αυτά έχει αποδειχθεί ότι προκαλούν καρκίνο και επίσης πολλά ζώα ψοφάνε από αυτά πριν ακόμα σφαγούν. Καθώς οι διάφορες φάρμες εξελίχθηκαν σε «εργοστάσια» ζώων, πολλά ζώα δεν βλέπουν ποτέ το φως του ήλιου – η ζωή τους περνά σε περιορισμένα και σκληρά περιβάλλοντα και καταλήγει σε ένα κτηνώδη θάνατο.

Ένα καλό παράδειγμα είναι και τα ορνιθοτροφεία. Σύμφωνα με ένα άρθρο της Chicago Tribune, τα αυγά εκκολλάπτονται στο πιο ψηλό πάτωμα. Τα κοτόπουλα τρέφονται βίαια με χημικές τροφές. Τρώνε λαίμαργα μέσα σε μικροσκοπικά κλουβιά χωρίς ποτέ να κινούνται ή να αναπνέουν καθαρό αέρα. Καθώς μεγαλώνουν τα κατεβάζουν ένα πάτωμα κάθε φορά και μόλις φτάνουν στο πιο χαμηλό πάτωμα τότε σφάζονται. Τέτοια αφύσικη ζωή όχι μόνο επηρεάζει την χημική δομή του σώματός τους και καταστρέφει τις φυσιολογικές τους συνήθειες αλλά επίσης έχει αποτέλεσμα αρκετά συχνά την δημιουργία κακοήθων όγκων και άλλων δυσμορφιών.

Αρρώστιες των ζώων

Ένας άλλος κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι κρεοφάγοι είναι ότι τα ζώα συχνά προσβάλλονται από αρρώστιες οι οποίες ή δεν βρίσκονται ή αγνοούνται από τους βιομηχάνους. Συχνά εάν ένα ζώο έχει ένα κακοήθη όγκο στο σώμα του τότε απλώς του κόβουν το κομμάτι με τον όγκο και το υπόλοιπο το πουλάνε και ακόμη όχι σπάνια τα χαλασμένα κομμάτια αλέθονται μαζί με άλλα και πουλιούνται σαν λουκάνικα. Σε μια περιοχή της Αμερικής 25.000 αγελάδες με καρκίνο στα μάτια πουλήθηκαν σαν βωδινό.

Επιστήμονες μετά από πειράματα ανακάλυψαν ότι αν έδιναν το συκώτι ενός αρρώστου ζώου σαν τροφή στα ψάρια, τα ψάρια θα προσβάλλονταν από καρκίνο. Ο διάσημος φυτοφάγος γιατρός J. Η. Kellog όταν μια φορά έτρωγε ένα φυτικό γεύμα είπε: «είναι πολύ ωραίο να απολαμβάνεις το φαί σου χωρίς να πρέπει να ανησυχείς από τι μπορεί να είχε πεθάνει».

Ίσως το πιο σοβαρό επιχείρημα για μια διατροφή χωρίς κρέας είναι η αναμφίβολη και καλά τεκμηριωμένη συσχέτιση μεταξύ της κρεοφαγίας και των καρδιοπαθειών. Στην Αμερική (η πρώτη σε κατανάλωση κρέατος χώρα στον κόσμο) ένας στους δύο ανθρώπους πεθαίνει από ασθένειες της καρδιάς ή των αρτηριών, ενώ αυτές οι ασθένειες είναι τελείως άγνωστες σε χώρες που η κατανάλωση κρέατος είναι χαμηλή. Το περιοδικό της ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ, αναφέρει το 1961 ότι «η φυτοφαγία μπορεί να προλάβει το 90- 97% των καρδιοπαθειών.»

Γιατί είναι το κρέας τόσο βλαβερό στο κυκλοφοριακό σύστημα; Τα λίπη της ζωϊκής σάρκας, όπως η χοληστερίνη, δεν αφομοιώνονται καλά από το ανθρώπινο σώμα. Έτσι αυτά τα λίπη αρχίζουν και συσσωρεύονται στα τοιχώματα των αρτηριών. Με την συνεχή συσσώρευση το άνοιγμα των αρτηριών αρχίζει και μικραίνει και έτσι αφήνει λιγότερο αίμα να περάσει. Αυτή είναι η αρτηριοσκλήρωση. Η καρδιά πλέον πρέπει να εργάζεται πιό πολύ για να στέλνει το αίμα μέσα από φρακαρισμένες αρτηρίες. Σαν αποτέλεσμα έρχεται υψηλή πίεση και καρδιακή προσβολή.

Πρόσφατα επιστήμονες στο Harvard βρήκαν ότι η μέση πίεση του αίματος των φυτοφάγων ήταν σημαντικά χαμηλότερη από αυτή των μη φυτοφάγων. Κατά την διάρκεια του πολέμου της Κορέας, 200 σώματα νεαρών Αμερικανών στρατιωτών με μέσο όρο ηλικίας 22 χρονών, εξετάσθηκαν μετά το θάνατό τους. Σχεδόν το 80% είχαν σκληρημμένες αρτηρίες, φρακαρισμένες από την κρεοφαγία. Κορεάτες στρατιώτες της ίδιας ηλικίας που εξετάσθηκαν δεν είχαν καθόλου ζημιές στις αρτηρίες τους. Οι Κορεάτες ήταν βασικά φυτοφάγοι.

Τώρα είναι αναγνωρισμένο στην Αμερική ότι οι καρδιοπάθειες έχουν αποκτήσει μορφή επιδημίας. Οι καρδιολόγοι περιορίζουν ή απαγορεύουν την κρεοφαγία στους ασθενείς τους. Οι επιστήμονες τώρα αναγνωρίζουν το γεγονός ότι η φυτοφαγία μειώνει την χοληστερίνη στο αίμα. Ο Dr. II. D. Register πρόεδρος του τμήματος υγείας του Πανεπιστημίου Loma Linda της Καλιφόρνιας περιγράφει πειράματα που δείχνουν ότι μια διατροφή με όσπρια μειώνει την χοληστερίνη ακόμα και αν το άτομο καταναλώνει μεγάλες ποσότητες βουτύρου.

Σήψις

Μόλις το ζώο σκοτωθεί, οι πρωτεΐνες στο σώμα του πήζουν και ελευθερώνουν αυτοκαταστροφικά ένζυμα (ενώ τα φυτά διαλύονται αργά γιατί έχουν μια άκαμπτη κυτταρική κατασκευή και απλό κυκλοφοριακό σύστημα). Σύντομα, μετουσιωμένες ουσίες, που λέγονται πτωμαΐνες δημιουργούνται. Αυτές οι πτωμαΐνες που ελευθερώνονται αμέσως μετά τον θάνατο δίνουν στο κρέας, στα ψάρια και στα αυγά ένα κοινό χαρακτηριστικό – πάρα πολύ γρήγορη αποσύνθεση και σήψη. Από τη στιγμή που το ζώο σφάζεται, μετά τοποθετείται σε κρύο μέρος, μεταφέρεται στα χασάπικα, αγοράζεται, τοποθετείται στο ψυγείο και μαγειρεύεται, μπορεί κανείς να φαντασθεί σε πιό βαθμό έχει φτάσει η σήψις.

Το κρέας περνά πολύ αργά μέσα από το ανθρώπινο πεπτικό σύστημα, γιατί όπως έχουμε πει δεν είναι σχεδιασμένο να χωνεύει κρέας. Για να βγει το κρέας έξω από το ανθρώπινο σώμα κάνει 5 μέρες, ενώ οι φυτικές ίνες κάνουν μόνο μιάμιση μέρα. Όλο αυτό το διάστημα των 5 μερών αυτά τα προϊόντα που προκαλούν αρρώστιες είναι σε συνεχή επαφή με τα πεπτικά όργανα. Η συνήθεια να τρώμε σάρκες στο στάδιο της αποσύνθεσης δημιουργεί μια δηλητηριώδη κατάσταση στο μέγα έντερο και φθείρει πρώιμα την εντερική γραμμή.

Το ωμό κρέας, αφού βρίσκεται πάντα στο στάδιο της αποσύνθεσης, μπορεί να μολύνει τα χέρια του μάγειρα ή οτιδήποτε άλλο έρχεται σε επαφή μαζί του. Το Βρεττανικό Υπουργείο Υγείας μετά από μία έκρηξη τροφικών δηλητηριάσεων που ξεκινούσαν από τα σφαγεία, προειδοποίησε τις νοικοκυρές να «μεταχειρίζονται το ωμό κρέας σα να ήταν υγιεινά ίσο με τα κόπρανα της αγελάδας». Συχνά δηλητηριώδη βακτηρίδια δεν καταστρέφονται, ούτε από το μαγείρεμα και ειδικά εάν το κρέας είναι μαγειρεμένο λίγο, ή ψητό στα κάρβουνα ή σουβλιστό. Αυτά όλα είναι καθαρές εστίες μόλυνσης.

Ασθένειες των νεφρών, αρθριτικά

Ανάμεσα στα εξέχοντα δηλητήρια που ένας κρεοφάγος γεμίζει το σώμα του είναι το ουρικό οξύ και η ουρία. Μια μπριζόλα για παράδειγμα περιέχει περίπου 14 γραμμάρια ουρικού οξέος. Αναλυόμενα τα ούρα κρεοφάγων και φυτοφάγων δείχνουν ότι τα νεφρά των κρεοφάγων πρέπει να δουλέψουν 3 φορές περισσότερο για να αποβάλλουν τις δηλητηριώδεις ουσίες του κρέατος από ότι τα νεφρά των φυτοφάγων. Όταν οι άνθρωποι είναι νέοι είναι συνήθως πιό εύκολο να εκπληρώσουν αυτή την παραπάνω «δουλειά» και έτσι δεν υπάρχουν δείγματα αρρώστιας. Αλλά όσο τα νεφρά γερνούν και φθείρονται πρώιμα γίνονται αδύναμα να κάνουν την δουλειά τους ικανοποιητικά και έτσι εμφανίζονται οι ασθένειες των νεφρών.

Όταν τα νεφρά δεν μπορούν πλέον να τα καταφέρουν να αποβάλουν τις δηλητηριώδεις ουσίες, τότε το ουρικό οξύ που παραμένει, αποθηκεύεται σε ολόκληρο το σώμα. Απορροφάται από τους μυς και εκεί μουσκεύεται με νερό και αργότερα, σκληραίνει και δημιουργεί κρυστάλλους. Όταν αυτό γίνεται στις αρθρώσεις τότε έχουμε τα αρθριτικά και τους ρευματισμούς. Όταν το ουρικό οξύ μαζεύεται στα νεύρα έχουμε νευρίτιδες και ισχιαλγίες. Τώρα πολλοί γιατροί συμβουλεύουν αυτούς που πάσχουν από αυτές τις ασθένειες να σταματήσουν να τρώνε κρέας.

Αφόδευση

Αφού το πεπτικό μας σύστημα δεν είναι σχεδιασμένο να χωνεύει το κρέας, η δύσκολη αφόδευση είναι φυσικό επακόλουθο και κοινό παράπονο όλων τών κρεοφάγων. Το κρέας έχει πολύ λίγες ίνες κι έτσι παρουσίαζει ένα μεγάλο μειονέκτημα, κινείται πολύ αργά, μέσα στη πεπτική γραμμή, (4 φορές πιό αργά από τις φυτικές ίνες) και έτσι η χρόνια δυσκοιλιότητα είγαι η πιό κοινή ασθένεια στην κοινωνία μας. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι μια υγιής αφόδευση απαιτεί τις ίνες που παίρνουμε μόνο από μια φυτική διατροφή. Τα λαχανικά, τά σιτηρά και τα φρούτα, αντίθετα από το κρέας, διατηρούν υγρασία και έτσι κάνουν την αφόδευση εύκολη. Οι φυτοφάγοι παίρνουν μεγάλες ποσότητες φυσικών ινών και έτσι δεν παρουσιάζουν κανένα πρόβλημα αυτού του είδους. Σύμφωνά με πρόσφατες μελέτες, οι φυτικές ίνες εμποδίζουν σημαντικά την σκωληκοειδίτιδα, τον καρκίνο του παχέως εντέρου, την καρδιακή προσβολή και την παχυσαρκία.

Οι φυτοφάγοι είναι πολύ πιο υγιείς απ’ τους κρεοφάγους


Όπως είδαμε το κρέας δεν είναι η φυσική ούτε υγιής τροφή για τον άνθρωπο. Φυσικά θα μπορούσαμε να επιζήσουμε με αυτό αλλά το σώμα θα φθειρόταν πρώιμα και θα έπρεπε να αντιμετωπίσουμε πολλές ασθένειες. «Μια βενζινομηχανή θα δούλευε και με κηροζίνη αλλά θα μπούκωνε συχνά, θα φθειρόταν πιό σύντομα και γενικά θα χάλαγε πιό γρήγορα. Τα σώματά μας δεν είναι απλώς μηχανές αλλά πολύπλοκες και όμορφες δημιουργίες που είναι φτιαγμένες να μας εξυπηρετούν μια ολόκληρη ζωή. Γι’ αυτό θα έπρεπε να παίρνουν τις τροφές που είναι σχεδιασμένα να καταναλώνουν – μια φυσική διατροφή από φρούτα, σιτηρά, ξηρούς καρπούς, λαχανικά. Δεν είναι παράξενο λοιπόν ότι αμέτρητες μελέτες σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν αποδείξει ότι οι φυτοφάγοι είναι πολύ πιό υγιείς από αυτούς που τρώνε κρέας.

* Κατά την οικονομική κρίση και τους πολέμους όταν οι άνθρωποι έπρεπε να επιζούν με φυσικές τροφές η υγεία τους βελτιώθηκε σημαντικά. Στην Δανία τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρχε κίνδυνος έλλειψης τροφών εξ’ αιτίας του αποκλεισμού τους από τους Αγγλους. Η κυβέρνηση της Δανίας ανέθεσε στον πρόεδρο της Εθνικής Φυτοφαγικής Εταιρείας να οργανώσει την κατανομή τροφών. Σε όλη την διάρκεια του αποκλεισμού οι Δανοί έπρεπε να ζουν με σιτηρά, λαχανικά, φρούτα και γαλακτοκομικά. Τον πρώτο χρόνο οι θάνατοι μειώθηκαν κατά 17%. Όταν οι Νορβηγοί έγιναν αναγκαστικά κι αυτοί φυτοφάγοι στον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο υπήρξε μια άμεση πτώση του αριθμού θανάτων από ασθένειες του κυκλοφοριακού συστήματος. Όταν μετά τον πόλεμο οι Δανοί και οι Νορβηγοί άρχισαν πάλι να τρώνε κρέας, ο αριθμός θανάτων και καρδιακών παθήσεων σύντομα αυξήθηκε.

* Οι Χούνζας μια φυλή της βόρειας Ινδίας και του Πακιστάν έχουν γίνει παγκόσμια γνωστοί για την μακροβιότητά τους και γιατί αρρωσταίνουν σπάνια. Περίεργοι επιστήμονες από όλο τον κόσμο πήγαν στα χωριά τους για να ανακαλύψουν τα μυστικά που έχουν κάνει τους ιθαγενείς να ζουν 115 χρόνια και πάνω. Η διατροφή τους στηρίζεται κυρίως στα σιτηρά, τα φρούτα, τα λαχανικά και το γάλα των γιδών. Ένας Βρεττανός γιατρός που ασχολήθηκε με τους Χούνζας ο Sir Rob Me Garrison έγραψε «Δεν συνάντησα ούτε μια περίπτωση σκωληκοειδήτιδος, κολίτιδος ή καρκίνου».

* Πρόσφατα μια ομάδα γιατρών από το Harvard επισκέφτηκαν ένα χωριό 400 ανθρώπων στα βουνά του Ισημερινού. Βρήκαν ότι πολλοί από τους ιθαγενείς ήταν πάνω από 100 χρονών και ένας ήταν 121. Αφού έκαναν γενικές εξετάσεις σε όλους, ήταν πάνω από 75, βρήκαν ότι μόνο 2 είχαν δείγματα καρδιοπάθειας. Οι γιατροί είπαν ότι αυτά τα αποτελέσματα είναι συνήθη και αν γινόταν παρόμοιες εξετάσεις στις Η.Π.Α. θα έδειχναν το 95% με καρδιοπάθειες.

* Στατιστικώς οι φυτοφάγοι στις Η.Π.Α. είναι λεπτότεροι και υγιέστεροι. Το 50% των Αμερικάνων είναι υπέρβαροι ενώ κατά μέσο όρο οι φυτοφάγοι είναι 10 κιλά ελαφρότεροι απ τους κρεοφάγους. Το Αμερικάνικο Ινστιτούτο Υγείας σε πρόσφατες έρευνες σε 50.000 φυτοφάγους βρήκε ότι οι φυτοφάγοι ζουν περισσότερο, έχουν σημαντικά χαμηλότερο δείκτη καρδιοπαθειών, και ένα εντυπωσιακά χαμηλότερο αριθμό καρκινοπαθών, συγκρινόμενοι με κρεοφάγους Αμερικανούς.

* Στην Αγγλία οι φυτοφάγοι πληρώνουν πολύ λιγότερα για ασφάλεια ζωής από ότι οι κρεοφάγοι γιατί είναι λιγότερο ευάλωτοι στις καρδιακές παθήσεις και επίσης εστιατόρια φυτοφαγίας πληρώνουν λιγότερο για ασφάλεια δηλητηριάσεων από ότι τα εστιατόρια που σερβίρουν κρέας γιατί είναι πιό δύσκολο για τους πελάτες των πρώτων να πάθουν δηλητηρίαση.

* Ένας γιατρός του Harvard έδειξε ότι η φυτοφαγία προφυλάσσει από το κρύο και τις αλλεργίες. Έτσι αποδεικνύεται επιστημονικά ξανά και ξανά ότι η κρεοφαγία είναι καταστροφική για το ανθρώπινο σώμα ενώ μιά καλά μελετημένη φυτοφαγική διατροφή σε αρμονία με τους νόμους της φύσης μας δίνει ένα δυναμικά υγιεινό σώμα.



Οι φυτοφάγοι είναι σε καλύτερη σωματική κατάσταση


Μια από τις μεγαλύτερες παρεξηγήσεις για την φυτοφαγία είναι ότι κάνει αδύνατους, χλωμούς και ασθενικούς ανθρώπους. Τίποτα άλλο δεν απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Πολλές έρευνες έχουν αποδείξει ότι οι φυτοφάγοι είναι πιό δυνατοί, πιό ευκίνητοι και έχουν περισσότερη αντοχή από τους κρεοφάγους.

* Ο Dr Η. Schouteden του Πανεπιστημίου του Βελγίου έκανε εξετάσεις και σύγκρινε την αντοχή, την δύναμη, και το πόσο γρήγορα επανερχόταν από την κούραση, των φυτοφάγων και των κρεοφάγων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι φυτοφάγοι υπερείχαν και στα τρία.

* Ο Dr Irving Fisher του Πανεπιστημίου του Yale έκανε εξετάσεις αντοχής το 1906 και το 1907. Οι αθλητές, οι καθηγητές, οι γιατροί και οι νοσοκόμες του Yale πήραν μέρος στις εξετάσεις. Με έκπληξη ο γιατρός ανακάλυψε ότι οι φυτοφάγοι είχαν την διπλή αντοχή από τους κρεοφάγους. Παρόμοιες εξετάσεις που έγιναν από τον J. Η. Kellogg στο Michigan είχαν τα ίδια αποτελέσματα.

* Μια μελέτη στο πανεπιστήμιο των Βρυξελλών που έγινε από τον Dr. J. lotey- ko και τον V. Kipani έδειξε ότι οι φυτοφάγοι σε εξετάσεις αντοχής μπορούσαν να πάνε δύο ή τρεις φορές μακρύτερα από τους κρεοφάγους πριν εξαντληθούν και τους έπαιρνε μόνο το ένα πέμπτο της ώρας να συνέλθουν από την κούραση μετά τις εξετάσεις από ότι τους κρεοφάγους. Αυτά τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η φυτοφαγία χαρίζει δύναμη, αντοχή και αποδοτικότητα. Πράγματι τα πιό δυνατά ζώα και αυτά που ζουν περισσότερο είναι φυτοφάγα. Το άλογο, το βουβάλι, ο ελέφαντας, έχουν μεγάλα υγιή σώματα, μεγάλη αντοχή και καταπληκτική δύναμη που τους επιτρέπει να μεταφέρουν βαριά φορτία και να κάνουν δύσκολες για τον άνθρωπο δουλειές. Κανένα από τα σαρκοφάγο ζώα δεν έχουν τέτοια αντοχή. Είναι επίσης ενδιαφέρον να σημειώσουμε πόσοι μεγάλοι αθλητές που είχαν παγκόσμια ρεκόρ ήταν φυτοφάγοι.

* Ο Ποδηλατικός Όμιλος των Φυτοφάγων στην Αγγλία κατέχει το 40% όλων των ρεκόρ της Βρεττανίας και σε όλη την Ευρώπη οι φυτοφάγοι ποδηλάτες έχουν συνεχώς περισσότερες νίκες από ότι οι κρεοφάγοι.

*Ο Bill Walton γνωστός μπασκετμπολίστας σε όλη την Αμερική είναι τόσο πεπεισμένος για τα οφέλη της φυτοφαγίας που την έχει επικαλεστεί επανειλημμένως για να δείξει που οφείλεται η δυναμική του. Κανένας αθλητής δεν αναφέρει μείωση στις δυνάμεις του με το σταμάτημα της κρεοφαγίας, τουναντίον η αύξηση ενέργειας και η καθαρότητα σώματος και νου είναι δεδομένη.

*Ο μεγάλος φυτοφάγος κολυμβητής Murray Rose, ήταν ο πιο νέος που κέρδισε τρία χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς αγώνες. Εθεωρείτο ένας από τους μεγαλύτερους κολυμβητές όλων των εποχών και είχε καταρρίψει πολλά ρεκόρ. Ένας Βρετανός φωτογράφος διέσχισε κολυμπώντας το στενό της Μάγχης γρηγορότερα από οποιονδήποτε άλλον. Πολλοί διεθνώς αναγνωρισμένοι αθλητές άλλαξαν και έγινα φυτοφάγοι για παράδειγμα ο αρσιβαρίστας της Αυστρίας A.Andersonπου έσπασε πολλά παγκόσμια ρεκόρ, και ο Johnny Weismuller που έσπασε 56 παγκόσμια ρεκόρ. Δεν αναφέρουν καμιά μείωση στις δυνάμεις τους.

Σε όλο τον κόσμο πολλοί φυτοφάγοι έχουν κάνει πολλά παγκόσμια ρεκόρ στην πάλη, στην πυγμαχία, στο βάδην, στους δρόμους αντοχής, κλπ. οι φυτοφάγοι έχουν περισσότερη ενέργεια κι αντοχή γιατί τα σώματα τους δεν είναι υποχρεωμένα να καταναλώνουν μεγάλα ποσά ενέργειας γι να αντικρούσουν τα δηλητήρια του κρέατος.

Θα παίρνω θρεπτικά συστατικά χωρίς να τρώω κρέας;


Η φυτοφαγία παρέχει στον οργανισμό όλα τα θρεπτικά στοιχεία που έχει ανάγκη. Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η φυτοφαγία παρέχει πολύ περισσότερη θρεπτική ενέργεια από ότι η κρεοφαγία. Μας έχουν κάνει να πιστεύουμε ότι η κρεοφαγία είναι αναγκαία για την υγεία μας. Το 1950 οι επιστήμονες ταξινόμησαν τις πρωτείνες του κρέατος σαν «πρώτης τάξεως».όμως αυτή η ταξινόμηση έχει τώρα αποδειχθεί ότι δεν είναι σωστή,γιατί έχει αποδειχθεί ότι οι πρωτείνες των φυτών έχουν ίση θρεπτική αξία με αυτές του κρέατος. Υπάρχει ένα μεγάλο φάσμα σε περιεκτικότητα της πρωτείνης στις φυτικές τροφές, αρχίζοντας από 8-12 % στα σιτηρά και φτάνοντας μέχρι το απίστευτα πλούσιο σε πρωτείνη κύαμο σόγιας που έχει 40% πρωτείνη, δύο φορές περισσότερο από ότι έχει το κρέας. Πολλοί ξηροί καρποί, σπόροι και όσπρια περιέχουν 30%.

Η πρωτείνη που χρειαζόμαστε περιέχει 8 «βασικά» αμινοξέα .Το κρέας λέγεται ότι υπερέχει γιατί περιέχει και τα 8 αυτά αμινοξέα .αυτό που οι κρεοφάγοι δεν καταλαβαίνουν είναι ότι το κρέας δεν είναι η μόνη πλήρης πρωτείνη-ο κύαμος σόγιας και το γάλα, για παράδειγμα, είναι επίσης πλήρεις πρωτείνες. Δηλαδή παρέχουν και τα 8 αμινοξέα στις κατάλληλες αναλογίες. Ίσως είναι πιο αξιοσημείωτο να πούμε ότι η πλήρης πρωτείνη παίρνεται εύκολα από ένα συνδυασμό δύο φυτικών τροφών(π.χ. ρύζι και λάχανο).Οι φτωχοί άνθρωποι παντού στον κόσμο φαίνεται ότι το κάνουν αυτό ενστικτωδώς γιατί ανακατεύουν ρύζι και φασόλια (Κίνα, Ινδία) ή καλαμπόκι και φασόλια (Νότιος Αμερική) κλπ.

Το 1972 ο Federick Stare toy Harvard έκανε μια περιεκτική μελέτη των φυτοφάγων (περιελάμβανε ενήλικους άντρες και γυναίκες, έγκυες γυναίκες και εφήβους).Βρήκε ότι όλοι έπαιρναν καθημερινά την διπλάσια ποσότητα πρωτείνης επό ότι χρειαζόταν. Το 1954 επιστήμονες έκαναν μια λεπτομερή εξέταση στο Harvard και βρήκαν ότι μια ποικιλία λαχανικών, σιτηρών και γαλακτοκομικών σε οποιοδήποτε συνδυασμό έδινε πάντα περισσότερη από αρκετή πρωτείνη. Οι επιστήμονες κατέληξαν ότι είναι πολύ δύσκολο να τρως μια ποικιλία από φυτικές τροφές και να μην παίρνεις περισσότερη πρωτείνη από ότι το σώμα σου χρειάζεται.

Στις εφημερίδες διαβάζουμε συχνά για τους ανθρώπους στις φτωχές χώρες που πεθαίνουν από έλλειψη πρωτείνης και κατηγορούμαι την διατροφή πουν αποτελείται από φυτικές τροφές. Αλλά η αλήθεια είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι πεθαίνουν γιατί δεν τρώνε αρκετή τροφή. Μια διατροφή μόνο με λίγο ρύζι ή με λίγες γλυκές πατάτες, γρήγορα οδηγεί στο θάνατο. Αντίθετα παντού στον κόσμο όπου υπάρχουν άνθρωποι που ζουν με φυτικές τροφές, με ποικιλία από λαχανικά και σιτηρά, αυτοί οι άνθρωποι είναι δυνατοί και υγιείς. Ίσως θα έπρεπε να ψάξουμε για ποιο λόγο μας έχουν πείσει ότι δεν είναι δυνατόν να είμαστε υγιείς αν δεν τρώμε μεγάλες ποσότητες κρέας.



Η πολιτική της πείνας

Οι κοινωνίες μπορούν να θρέψουν 40 δισεκατομμύρια ανθρώπους και σήμερα είμαστε περίπου 7,35 δισεκατομμύρια -από το Γραφείο Απογραφών των ΗΠΑ (USA Census Bureau) όμως πάρα πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν από την πείνα. Εάν υπάρχουν -ή μπορούν να υπάρξουν- αγαθά και τροφή για όλο τον πληθυσμό της γης τότε τι γίνεται με την τροφή; Που βρίσκεται;

Ας κυτάξουμε ποιος ελέγχει τα τρόφιμα και πώς. Η βιομηχανία τροφών είναι από τις μεγαλύτερες του κόσμου -με έσοδα 250 δισεκεκατομμύρια δολλάρια τον χρόνο (μεγαλύτερη από τις βιομηχανίες αυτοκινήτων, ατσαλιού και πετρελαίου). Σχετικά λίγες, πολυεθνικές εταιρίες ελέγχουν την βιομηχανία. Έχει αναγνωρισθεί πλέον και έχει τεκμηριωθεί ότι οι μεγάλες εταιρίες έχουν μεγάλη πολιτική δύναμη. Τι πραγματικά σημαίνει αυτό είναι ότι οι λίγες αυτές εταιρίες είναι σε θέση να ελέγχουν και να κανονίζουν την κατανομή των τροφών για δισεκατομμύρια ανθρώπους. Πώς είναι αυτό δυνατόν;

Ένας τρόπος για να ελέγχουν αυτές οι εταιρίες την αγορά είναι βαθμιαία να ελέγχουν κάθε φάση της παραγωγής. Για παράδειγμα μια μεγάλη εταιρία παράγει αγροτικά μηχανήματα, τροφές, λιπάσματα, πετρέλαιο και κονσερβοκούτια. Αγοράζει αλύσους από σούπερ-μάρκετς, καταστήματα χονδρικής πώλησης, καλλιεργεί φυτά και μεγαλώνει ζώα. Ένας μικρός αγρότης δεν μπορεί να την συναγωνισθεί γιατί η εταιρία μπορεί τεχνητά να χαμηλώσει τις τιμές και έτσι να οδηγήσει τον μικρό αγρότη σε χρεωκοπία, και μπορεί να κερδίσει ότι έχασε από το χαμήλωμα των τιμών από άλλες περιοχές όπου δεν έχει πλέον συναγωνισμό και μπορεί τεχνητά να ανεβάσει τις τιμές. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο οι αγροτικές φόρμες στην Αμερική έχουν μειωθεί στις μισές. Περισσότεροι από 1000 ανεξάρτητοι αγρότες αφήνουν τις φάρμες τους κάθε βδομάδα. Και όμως το υπουργείο γεωργίας της Αμερικής μετά από έρευνες ανακάλυψε ότι οι ανεξάρτητες φάρμες μπορούν να παράγουν φθηνότερα και πιό αποτελέσματικά από ότι οι γιγαντιαίες επιχειρήσεις.

Οικονομική δύναμη: στις Η.Π.Α. λιγότερο από το ένα δέκατο του 1% όλων των εταιριών ελέγχει το 50% όλης της παραγωγής. Το 90% της αγοράς των σιτηρών ελεγχέται από 6 εταιρίες μόνο.

Δύναμη αποφάσεων; Οι μεγάλες αγροτικές εταιρίες αποφασίζουν τι πρέπει να παραχθεί, σε τι ποσότητες, τι ποιότητα, και σε ποιά τιμή πρέπει να πουληθεί. Έχουν τη δύναμη να καθυστερούν την παραγωγή ή να αποθηκεύουν μεγάλες ποσότητες προϊόντων προκαλώντας τεχνητές ελλείψεις και αυξήσεις τιμών. Οι άνθρωποι της κυβέρνησης που υποτίθεται ότι ελέγχουν τέτοιες καταστάσεις είναι οι ίδιοι κάτω από την κυριαρχία των εταιριών. Ψηλές κυβερνητικές θέσεις κατέχονται από ανώτερα στελέχη αυτών των εταιριών.

Οι πολυεθνικές έχουν μεγάλη επιτυχία στο να αυξάνουν τα κέρδη τους και να συσσωρεύουν πλούτη. Ο κανόνας είναι να αυξάνουν τις τιμές όσο το δυνατόν περισσότερο και να κρατούν την παραγωγή στο χαμηλότερο επίπεδο, ώστε να πουλιώνται όλα τα αγαθά έτσι ώστε καθημερινά οι τιμές διακυμαίνονται, ενώ σε μεγάλα χρονικά διαστήματα φαίνεται καθαρά ότι αυξάνονται πολύ. Οι πολυεθνικές αγοράζουν όλο και περισσότερη γη. Μια έρευνα σε 83 χώρες έδειξε ότι το 3% των κτηματιών κατέχουν το 80% των αγροτικών εκτάσεων.

Μολονότι αυτό το πρότυπο σήμαινε πολλά κέρδη για λίγους, προκαλούσε μεγάλες ζημιές στους πολλούς. Δεν υπάρχει έλλειψη γης ή τροφής. Εάν ο σκοπός ήταν να χρησιμοποιηθούν οι πόροι της γης για να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της ανθρωπότητας, ο σκοπός θα μπορούσε εύκολα να πραγματοποιηθεί. Όμως ο σκοπός είναι μεγάλα κέρδη για τους λίγους και έτσι έχουμε την τραγική ιστορία του πλανήτη με τους μισούς κατοίκους του να υποφέρουν από πείνα. Η ιδέα να γίνει κάποιος πλούσιος σε βάρος των άλλων είναι κάτι σαν αρρώστια του μυαλού που οδηγεί σε κάθε είδους διαστροφές στη γη μας, όπως:

-Στη Κεντρική Αμερική όπου το 70% των παιδιών πεινάνε, το 50% της γης χρησιμοποιείται για φυτείες που δίνουν κέρδη π.χ. για κρίνα που δίνουν γρήγορα μεγάλα κέρδη, αλλά δεν προσφέρουν τίποτα για την επιβίωση. Ενώ οι πολυεθνικές χρησιμοποιούν τα καλύτερα χωράφια για «φυτείες κέρδους» όπως καφές, τσάϊ, καπνός, εξωτικές τροφές, οι ιθαγενείς αναγκάζονται να καλλιεργούν απότομα και πετρώδη χωράφια που είναι δύσκολο να αποδώσουν αρκετά λαχανικά.

-Μεγάλα ποσά δόθηκαν για την άρδευση της ερήμου της Σενεγάλης ώστε οι πολυεθνικές να μπορούν να καλλιεργούν μελιτζάνες και μάνγκος για να σερβίρονται στα πιό ακριβά τραπέζια της Ευρώπης.

-Στην Αϊτή οι ιθαγενείς προσπαθούν να επιζήσουν καλλιεργώντας βουνά με κλίσεις 45 βαθμών. Λένε ότι είναι εξόριστοι από τα χωράφια τους, τα πιό πλούσια του κόσμου. Αυτά τα χωράφια ανήκουν σε μια χούφτα ανθρώπων. Μοσχάρια στέλνονται εκεί από την Αμερική για βοσκή και από εκεί πάνε σε προνομιούχα εστιατόρια.

-Στο Μεξικό χωράφια που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς για καλαμπόκι τώρα χρησιμοποιούνται για την καλλιέργεια σπάνιων λαχανικών για τους Αμερικανούς. Το κέρδος είναι 20 φορές μεγαλύτερο. Εκατοντάδες χιλιάδες πρώην αγροτών είναι τώρα χωρίς γη. Επειδή δεν μπορούν να συναγωνισθούν τις πολυεθνικές πρώτα νοικιάζουν τα χωράφια τους για να παίρνουν τουλάχιστον λίγα λεφτά. Το επόμενο βήμα είναι να δουλέψουν για τις πολυεθνικές και τελικά γίνονται μετανάστες εργάτες ψάχνοντας για δουλειά για να ζήσουν την οικογένειά τους. Αυτές οι συνθήκες έχουν οδηγήσει σε αρκετές επαναστάσεις.

-Το 1975 στην Κολομβία τα καλύτερα χωράφια χρησιμοποιήθηκαν για την καλλιέργεια λουλουδιών 18 εκατομμυρίων δολλαρίων. Τα γαρύφαλλα έδωσαν κέρδος 80 φορές περισσότερο από ότι έδινε το σιτάρι που υπήρχε πριν.

Δεν υπάρχουν αρκετά;

Τα καλύτερα χωράφια, ο καλύτερος φυσικός πόρος χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων κέρδους. Σε όλο τον κόσμο βρίσκουμε ένα συνεχές πρότυπο. Η γεωργία που ήταν κάποτε ο τρόπος που επιβίωναν εκατομμύρια αγρότες, τώρα έγινε μέσο παραγωγής για σπάνια, μη βασικά, αλλά κερδοφόρα προϊόντα για την καλά θρεμένη μειονότητα που μπορεί να τα αγοράσει. Αντίθετα με τους μύθους που κυκλοφορούν η τροφή μας δεν κινδυνεύει από τις πεινασμένες μάζες αλλά από τους «ευγενείς» που κερδίζουν από τον διεθνή και συγκεντρωτικό έλεγχο των τροφών και των φυσικών πόρων.

Η παραγωγή κρέατος είναι η επιτομή αυτού του συστήματος: «Το στάρι του φτωχού παίρνεται για να ταϊστεί η αγελάδα του πλούσιου», λέει ο διευθυντής του τμήματος διατροφής του ΟΗΕ. Αφού η ζήτηση για κρέας αυξάνεται τα πλούσια κράτη αγοράζουν περισσότερο και περισσότερο σιτάρι για να ταίσουν τις γελάδες και τα γουρούνια. Τα σιτηρά που κάποτε χρησίμευαν για την τροφή ανθρώπων τώρα πουλιώνται στον ψηλότερο πλειοδότη και αμέτρητοι άνθρωποι καταδικάζονται στην πείνα. «Ο πλούσιος μπορεί να συναγωνισθεί για το φαί του φτωχού, ο φτωχός δεν μπορεί να συναγωνισθεί καθόλου».

Στη «τελική Ειδοποίηση στον Καταναλωτή» ο John Powell γράφει: «Η τιμή των τροφίμων θα αυξηθεί αυτό το καλοκαίρι παρά το γεγονός ότι η τιμή του σιταριού έχει πέσει κατά 50% από το 1973, που δεν έχει ακόμα επηρεάσει τις τιμές των τροφίμων. Αλλά, ψάχνοντας για τους λόγους της αύξησης, μην ψάχνετε μόνο στους Άραβες και την αύξηση της τιμής του πετρελαίου και την αύξηση του πληθυσμού του τρίτου κόσμου. Ψάξτε στις πολυεθνικές που ελέγχουν την βιομηχανία τροφίμων με την βοήθεια των φίλων τους στη Κυβέρνηση, αλλά να θυμάστε ό,τι αυτό που τους απασχολεί είναι τα χρήματα, η εξουσία, η δύναμη κι όχι να ταΐσουν τους ανθρώπους. Ομως ενώ προσπαθούμε να αποτινάξουμε μύθους ας μην ξεχνάμε ότι δεν είμαστε απροστάτευτοι.

«Αφού όλη η κυριότητα της δημιουργίας έχει κληρονομηθεί από όλα τα δημιουργήματα. πως μπορεί να υπάρξει δικαιολογία για ένα σύστημα στο οποίο ο ένας παίρνει τόσα πολλά και ο άλλος πεθαίνει για μια χούφτα σιτάρι» P. R. Sarkar

Πράγματι δεν είμαστε ανήμποροι, συζητώντας πως μια κοινωνία μπορεί να ευημερεί χωρίς ελλείψεις που επιφέρουν τον θάνατο και πως μπορεί να εδραιωθεί ο P. R. Sarkar αναφέρει «Μια αρμονική κοινωνία μπορεί να επιτευχθεί κινητοποιώντας το ζωντανό πνεύμα αυτών που επιθυμούν να φτιάξουν αυτήν την ανθρώπινη κοινωνία, αυτοί στο μέτωπο μιας τέτοιας ηθικής κίνησης θα πρέπει να είναι αρχηγοί ηθικής ακεραιότητας που ο σκοπός τους δεν θα είναι η δόξα ή ο πλούτος ή η δύναμη αλλά τα συμφέροντα ολόκληρης της κοινότητας»

Η πιο συχνή ερώτηση που μου κάνουν οι άνθρωποι όταν λέω ότι δεν πρέπει να τρώω κρέας είναι «Γιατί δεν πρέπει να τρως κρέας;» Υπάρχουν μπόλικοι λόγοι για να μην τρεφόμαστε με κρέας -και όλα τα συναφή με αυτό, όπως τυριά, γάλα [βιομηχανοποιημένο] αλλαντικά κλπ- κάποιοι είναι λόγοι ευαισθησίας ή λόγοι υγείας ακόμη και λόγοι αντίστασης στην ισοπέδωση των ηθικών αξιών ακόμη και λόγοι επιβίωσης ή απλής αηδίας στο αίμα και στην σάρκα. Για να ακριβολογώ τρέφομαι με κρέας μη βιομηχανοποιημένο σε ποσοστό 9% τον χρόνο μετά από καθολική αποχή από αυτό πάνω από 25 χρόνια. Δεν προτείνω να χαλάσεις την βολή σου σχετικά με την κρεατοφαγία, αλλά ανάμεσα στο τρώω κρέας κάθε ημέρα και στο τρώω κρέας 10 φορές τον χρόνο βρίσκεται ένα ενδιαφέρον όσο και διασκεδαστικό παιχνίδι. Αν μάλιστα σου αρέσει να είσαι παίχτης τότε στο τραπέζι σου και στο τι μπαίνει στο σώμα σου παίζεται η υγεία σου -σωματική και νοητική- η ενέργεια σου και η δύναμη σου, επίσης η μακροζωία η ομορφιά και η αρμονία της ψυχικής ζωής σου.

Κάνε λοιπόν παιχνίδι!!!

@Ηω Αναγνώστου /2010 – edwhellas.gr / miastala.com 2009

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2017

Τροφώνιο Αντρο – Μαντείο Διός--- @ Παντελής Γιαννουλάκης /περιοδικό Strange ν. --- TERRAPAPERS--


Τροφώνιο Αντρο – Μαντείο Διός


Η Λιβαδειά είναι η αρχαία πρωτεύουσα της Βοιωτίας και δεν ονομάζεται έτσι επειδή υπάρχουν εκεί λιβάδια. Στην βαθιά αρχαιότητα, όπως γράφει ο Παυσανίας υπήρχε εκεί μία πόλη με την ονομασία Μήδεια και ήταν χτισμένη στον...

Η Λιβαδειά είναι η αρχαία πρωτεύουσα της Βοιωτίας και δεν ονομάζεται έτσι επειδή υπάρχουν εκεί λιβάδια. Στην βαθιά αρχαιότητα, όπως γράφει ο Παυσανίας υπήρχε εκεί μία πόλη με την ονομασία Μήδεια και ήταν χτισμένη στον «πράσινο λόφο». Αργότερα, σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση, ο Αθηναίος Λέβαδος ίδρυσε μία πόλη στην πεδιάδα, η οποία πήρε το όνομα της από τον κτήτορα της και ονομάστηκε Λιβαδεία και πολύ αργότερα το τοπωνύμιο παραφράστηκε και έγινε «Λιβαδειά».

Στους ιστορικούς χρόνους η πόλη έγινε ευρύτερα γνωστή στον Ελλαδικό χώρο λόγω του μυστηριακού μαντείου του Τροφωνίου. Στο αρχαίο Τροφώνιο Άντρο ταξίδευαν από παντού και ζητούσαν μελλοντολογικούς χρησμούς πάρα πολλοί άνθρωποι και εκεί είχαν προσφύγει ζητώντας βοήθεια πολύ σπουδαίοι άντρες (ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι εκεί ζήτησε χρησμό ο πάμπλουτος βασιλιάς Κροίσος, ο αρχηγός του περσικού στρατού Μαρδόνιος, ο Ρωμαίος στρατηγός Αιμίλιος-Παύλος, κ.α.).

Κατά την αρχαιότητα ή πόλη λεηλατήθηκε και καταστράφηκε δύο φορές (395 π.κ.ε.- 86 π.κ.ε.) αλλά τον 2ο αι. μ.κ.ε. η πόλη γνώρισε μεγάλη ακμή και στο Τροφώνιο Άντρο κατέφτασαν για χρησμό άνθρωποι από τις τέσσερις γωνίες της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, (ανάμεσα τους και ο Παυσανίας, που στις Περιηγήσεις του περιγράφει με όλες τις λεπτομέρειες τα παράξενα που συνέβαιναν εκεί). Στο ιερό άλσος, το μαντείο του Τροφώνιου λειτουργούσε μέχρι την πλήρη εγκαθίδρυση του Χριστιανισμού και την απαγόρευση δια νόμου, από τον Θεοδόσιο ‘Α, των τελετουργιών, των αρχαίων θρησκειών και μυστηρίων.

Το όνομα Λιβαδειά έγινε ταυτόσημο με τη παγανιστική χθόνια μαγεία και την μυστηριακή μαγεία. Συχνά το μέρος αναφερόταν ως Λεβάδις, από το Λέβις (αρχ. Λέβητας, καζάνι) και Άδης, δηλαδή η Λιβαδειά θεωρούταν πλέον «το καζάνι του Άδη» δηλαδή η είσοδος προς τα καζάνια της κόλασης, τα λεγόμενα κεκολαστήρια, επειδή εκεί οι άνθρωποι έμπαιναν σε πειρασμό να αμαρτήσουν αναβιώνοντας τα αρχαία παγανιστικά μυστήρια λόγω της ύπαρξης του Τροφωνίου Άντρου στην περιοχή.

Επιστρέφοντας από τον κάτω κόσμο ο Λουκιανός οδηγήθηκε και εκείνος στην Λιβαδειά. Είχε καταλήξει να επισκεφθεί τον Άδη για να ζητήσει μία απάντηση στην ερώτηση: «Ποια είναι καλύτερη ζωή που πρέπει κάθε μυαλωμένος άνθρωπος να εκλέγει;» Αυτή ήταν πάντα ή αγωνία που επιζητούσε χρησμό από τους Θεούς και σε συμβουλή από τους σοφούς. Αυτή ήταν και η ερώτηση που βασάνιζε το Λουκιανό στις σελίδες του εξαίσιου έργου του Μένιππος η Νεκυομαντεία.

Διηγείται στους φίλους του ότι κανένας φιλόσοφος δεν μπόρεσε να του προτείνει τον τρόπο για μια καλύτερη ζωή, όσους και αν επισκέφτηκε κι έτσι αποφάσισε να φτάσει για να μάθει τα πάντα για το μυστήριο της ζωής: «Δεν επιτρέπεται όμως να ανακοινώνονται σε όλους αυτά και ούτε να λέγονται τα όσα είναι μυστικά γιατί υπάρχει φόβος να με καταγγείλει κανείς για ασέβεια στο Ραδάμανθυ» «Μην φοβάσαι Μένιππε, για το Θεό, δεν υπάρχει τέτοιος φόβος από μένα. Σε παρακαλώ λοιπόν, μην το κρύβεις από τους φίλους σου. Θα μιλήσεις σε άνθρωπο που ξέρει να κρατά τα μυστικά και σε μεμυημένο»

«Κάποια νύχτα δεν με έπαιρνε ο ύπνος κάνοντας αυτές τις σκέψεις, πήρα την απόφαση να πάω στη Βαβυλώνα και να παρακαλέσω κάποιον από τους μάγους εκείνους, που είναι μαθητές και διάδοχοι του Ζωροάστρη, για τους οποίους είχα ακούσει ότι με κάποιες τελετές μπορούσαν να ανοίξουν και τις κρυφές πόρτες του Άδη και να κατεβάσουν σ’ αυτόν στα σίγουρα όποιον θέλουν και να τον ανεβάσουν πάλι επάνω, να με βοηθήσουν αυτοί να βρω την αλήθεια.

Νόμιζα, λοιπόν, πως το καλύτερο που είχα να κάνω με την βοήθεια από αυτούς τους μάγους, να κατεβώ στον Άδη και να πάω να βρω τον Τειρεσία τον Βοιωτό για να μάθω από αυτόν, που ήταν μάντης και σοφός, ποια είναι η καλύτερη ζωή που πρέπει ο κάθε μυαλωμένος άνθρωπος να εκλέγει. Πετάχτηκα λοιπόν αμέσως από το κρεβάτι μου και πήγα στη Βαβυλώνα. Όταν έφτασα εκεί, βρήκα ένα Χαλδαίο, που ήταν σοφός και θαυμάσιος στην δουλειά του, με κάτασπρα μαλλιά και σεβάσμια γενειάδα, που τον έλεγα Μυθροβαρζάνη και ύστερα από χίλιες ικεσίες και όρκους, τον κατάφερα να μου δείξει τον δρόμο για τον Άδη.

Τότε ο Χαλδαίος με πήρε κοντά του και πρώτα άρχισε να με λούζει 29 μέρες κατά σειρά κάνοντας αρχή από το νέο φεγγάρι. Με κατέβαζε κάθε πρωί ξημερώματα στον Ευφράτη και όταν έβγαινε ο ήλιος απάγγελνε σ’ αυτόν μια μεγάλη προσευχή, που απ’ αυτήν ούτε λέξη δεν καταλάβαινα, φαινόταν ωστόσο πως επικαλούσε κάποιους θεούς. Ύστερα από την μαγική του προσευχή και αφού με έφτυνε 3 φορές στο πρόσωπο, γυρίζαμε πίσω στο σπίτι του, χωρίς όμως να βλέπω κανέναν από τους ανθρώπους που έβρισκα στο δρόμο.

Ή τροφή μας ήταν τα ακροβλάσταρα, ποτό μας το γάλα και το υδρόμελι, καθώς και το νερό του Χοάσπου και κρεβάτι μας ή ύπαιθρος, πάνω στα χορτάρια. Όταν έγινε ή προετοιμασία που έπρεπε με έφερε κατά τα μεσάνυχτα στον Τίγρητα ποταμό, όπου με έπλενε, με σπόγγιζε, με εξάγνιζε με δαδιά και σκοινιά και με άλλα τέτοια πολλά μουρμουρίζοντας και την μαγική του προσευχή, και ύστερα αφού έκανε μάγια σε όλο του το σώμα και έκανε διάφορους κύκλους ολόγυρά μου για να μην πάθω κανένα κακό από τα πνεύματα με ξανάφερε πάλι στο σπίτι μου έτσι όπως ήμουν, βαδίζοντας όμως πισώπατα.

Ως το πρωί ετοιμαζόμασταν για το ταξίδι και μου έδινε οδηγίες: Μου έφερε τούτο το καπέλο την προβιά του λιονταριού, και μου ‘δωσε να κρατώ τη λύρα, και με πρόσταξε, αν με ρωτήσει κανείς στο δρόμο για το όνομα μου, να μην πω ότι με λένε Μένιππο, αλλά Ηρακλή η Οδυσσέα, η Ορφέα, αφού περάσαμε και την λίμνη, φτάσαμε σε ένα μέρος έρημο, που ήταν γεμάτο από δέντρα, που δεν το έβλεπε ο ήλιος, στο τέλος ο Μυθροβαρζάνης κρατώντας δαυλό αναμμένο και με δυνατή φωνή, επικαλούνταν φωνάζοντας όλα τα δαιμόνια μαζί, και τις Τιμωρίες και τις Ερινύες, και τη μαύρη Εκάτη και τη φοβερή Περσεφόνη ανακατεύοντας μαζί με τα ονόματα αυτά και μερικές άλλες βαρβαρικές, άγνωστες μου, θεότητες που τα ονόματα τους ήταν δύσλεξα και μακρόλεξα.

Αμέσως τότε, όλος ο τόπος τραντάχτηκε, και όταν ειπώθηκε η μαγική προσευχή η γη σχίστηκε και ακούστηκε από μακριά η κραυγή του Κέρβερου και με κατάκλυσε φόβος και τρόμος, «και ο βασιλιάς τον νεκρών κάτω από την γη φοβήθη». Γιατί φαίνονταν τα πιο πολλά, μέρη του Άδη και λίμνη και ο πυριφλεγέθων ποταμός και του Πλούτωνα τα ανάκτορα»

Έπειτα από πολλές παράξενες περιηγήσεις στον κάτω κόσμο και συναντήσεις με πνεύματα στο βασίλειο των σκιών, ο Μένιππος διηγείται το τέλος της περιπέτειας του: «Ήταν πια αργά, και τότε εγώ είπα στον Μυθροβαρζάνη εμπρός, γιατί αργοπορούμε και δεν γυρίζουμε στην επάνω ζωή;»

Αυτός μου απάντησε: «Μην ανησυχείς Μένιππε θα σου δείξω ένα μονοπάτι που θα σε βγάλει γρήγορα και εύκολα» «Και αμέσως με έφερε σε ένα μέρος πιο σκοτεινό από τον άλλο Άδη που ήταν ημιφωτισμένος, και μου έδειξε από μακριά ένα φωτάκι που μόλις ζάριζε και φαινόταν σαν να έβγαινε από κλειδαρότρυπα. Εκεί, μου είπε είναι το ιερό του Τροφώνιου, και από εκεί κατεβαίνουν εδώ όσοι έρχονται από την Βοιωτία. Πάρε λοιπόν αυτό το μονοπάτι και σε λίγο θα είσαι στην Ελλάδα. Τα λόγια του αυτά με γέμισαν χαρά, και αφού χαιρέτησα τον μάγο, σερνάμενος και με πολύ κόπο βρέθηκα χωρίς να καταλάβω πως, στην Λιβαδειά»

Ακολουθώ αντίστροφα την Ερκύνα (τον αρχαίο ποταμό Έρκυνα) το μικρό ποτάμι που διασχίζει την πόλη της Λιβαδειάς. Κάτω από τα πλατάνια, οδηγούμαι στις αρχαίες πηγές της Κρύας, της Λήθης και της Μνημοσύνης, κοιτώ ψηλά το μεσαιωνικό κάστρο στο λόφο, στους πρόποδες του οποίου βρίσκονται τα ερείπια για τα οποία πιστεύεται ότι αποτελούν, ό,τι απέμεινε από το Τροφώνιο Άντρο, στο ιερό άλσος της αριστερής όχθης του ποταμού, προς τον προφήτη Ηλία (το κάστρο το έχτισαν εκεί οι Φράγκοι και οι Καταλανοί και κρύβει ερείπια από το ιερό του Διός Βασιλέως).

Κοιτώ γύρω μου: τα παιδάκια ταΐζουν τις πάπιες, οι παρέες γελούν και διασκεδάζουν στις καφετέριες και στα αναψυκτήρια που περικυκλώνουν τον χώρο, παντού ακούγεται χορευτική μουσική, βρίσκομαι στο κέντρο αναψυχής της Λιβαδειάς, κανείς απ’ όλους αυτούς δεν ξέρει ότι εδώ βρισκόταν ένα από τα πιο μυστηριώδη μέρη της αρχαιότητας, κανείς τους δεν ξέρει πόσο παράξενα ήταν αυτά τα νερά, σχεδόν κανείς του δεν προσέχει ούτε κανείς τις αρχαίες αναθηματικές κόγχες και τις εισόδους από τις σπηλαιώδεις στοές στην απέναντι όχθη, που παλιά χανόντουσαν στα βάθη της γης ενώ τώρα μετά τα είκοσι μέτρα σταματούν, έχουν στραγγιστεί και λένε ότι το έκανε ο δήμος γιατί εκεί μέσα χάθηκε ένα ζευγάρι νέων που δεν βρέθηκε ποτέ, πριν από αρκετά χρόνια.

Πίσω στον χρόνο, όλοι αυτοί οι χώροι ολόγυρα μου ήταν αφιερωμένοι στη λατρεία του Αγαθού Δαίμονα, της Αγαθής Τύχης, του Ερμή, του Διόνυσου, της Άρτεμης και της Ειλυθείας, και άλλων πολύ παράξενων θεοτήτων, που σήμερα -για κάποιον ανεξήγητο λόγο- θεωρούμε κλασικές και οικείες και εκεί, πέρα, στο Τροφώνιο, υπήρχε ένα μέρος μυστηρίου, τρόμου, δέους, ψυχεδέλειας.



Ο Τροφώνιος ήταν ένας μυθολογικός ήρωας

Πιστευόταν ότι έχτισε το μαντείο και το ναό του Απόλλωνα στους Δελφούς. Ο μύθος λέει ότι όταν τελείωσε την κατασκευή, συμβουλεύτηκε ο ίδιος το μαντείο των Δελφών και όταν ρωτήθηκε τι θα ήθελε ως ανταμοιβή για την υπηρεσία του στο Θεό, εκείνος απάντησε: «Θέλω αυτό που είναι καλύτερο για τον άνθρωπο» (χωρίς να ξέρει ότι μια παρόμοια επιθυμία θα οδηγούσε αιώνες αργότερα τον Λουκιανό στον Άδη και έπειτα στη Λιβαδειά).

Το μαντείο απάντησε ότι την Τρίτη μέρα ή επιθυμία του θα πραγματοποιούνταν και θα είχε αυτό που ήταν καλύτερο για τον άνθρωπο. Και έπειτα από τρεις ημέρες, την αυγή, ο Τροφώνιος βρέθηκε νεκρός. Το καλύτερο, λοιπόν, για τον άνθρωπο είναι να πεθάνει ή αν δεν θέλουμε να πιστέψουμε ότι ο χρησμός ήταν πέραν του δέοντος κυνικός, το καλύτερο βρίσκεται στα πεδία πέρα από το θάνατο ή στον Άδη, ένας άλλος θρύλος λέει ότι τον Τροφώνιο τον «τον κατάπιε η γη στην Λιβαδειά».

Όπως και να ‘χει το μαντείο των Δελφών έπειτα πρόσταξε να εγκαθιδρυθεί ή λατρεία του Τροφώνιου στη Λιβαδειά και να χτιστεί εκεί ένα μαντείο αφιερωμένο σε αυτόν και ήταν ένα υπόγειο μαντείο (αντίστοιχο ίσως με τα νεκρομαντεία που ήταν διάσπαρτα σε όλο τον αρχαίο κόσμο). Ο Τροφώνιος ξεκίνησε να ιστορείται ως ήρωας (οι λεπτομέρειες της ιστορίας του δεν έφτασαν μέχρι εμάς), έπειτα να λατρεύεται ως ημίθεος και έπειτα ως Θεός (πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι αντικατέστησε την λατρεία του Ερμή και κατά κάποιον τρόπο ταυτιζόταν με τον «υπόγειο Ερμή»).

Πάλι ο Λουκιανός, στους Νεκρικούς διαλόγους του (10:338-40), διηγείται τον διάλογο του νεκρού Τροφώνιου μαζί με ένα άλλο φάντασμα στον Άδη. Ο συνομιλητής του τον ρωτά γιατί, ενώ ο ίδιος δεν είναι παρά ακόμη ένα φάντασμα, πιστεύει ότι είναι άξιος για ένα δικό του ναό και για λατρεία. Ο Τροφώνιος απαντά: «Είμαι Ήρωας, και είμαι και προφήτης για κάποιον που θα έλθει εδώ κάτω για μένα. Αλλά, δεν νομίζω ότι έχεις επισκεφτεί τη Λιβαδειά, αλλιώς δεν θα ήσουν τόσο σκεπτικιστής»

Το άλλο φάντασμα απαντά: «Τι λες; Πρέπει άραγε να πάω στη Λιβαδειά, να φορέσω λινά ρούχα και να κρατώ μια μελόπιτα στα χέρια, και να συρθώ μέσα στη σπηλιά σου μέσα από εκείνο το πέρασμα που είναι τόσο στενό, για να μπορώ να πω ότι είσαι νεκρός σαν κι εμάς κι ότι μας ξεπερνάς μόνο στα ψέματα που λες; Αλλά, στο όνομα της προφητείας, τι είναι ένας ήρωας; Εγώ δεν το γνωρίζω» κι ο Τροφώνιος απαντά: «Ένας συνδυασμός θεού και ανθρώπου, μισός άνθρωπος και μισός θεός» Το άλλο φάντασμα γελά και τον ρωτά: «Και, πού είναι αυτή τη στιγμή το θεϊκό άλλο σου μισό;» κι ο Τροφώνιος απαντά ότι είναι πίσω στη Λιβαδειά και προφητεύει.

Τι ακριβώς συνέβαινε στο μυστηριώδες Τροφώνιο Άνδρο;

Ο Παυσανίας -που συμβουλεύτηκε και ο ίδιος το μαντείο- μας διηγείται τα πάντα γι αυτό, ή τέλος πάντων όσα δεν ήταν απαγορευμένα να συζητηθούν: «Στο μαντείο γίνονται τα εξής: όταν κάποιος αποφασίσει να κατεβεί στον Τροφώνιο, πρώτα ζει καθορισμένες ημέρες σε οίκημα, το οποίο είναι αφιερωμένο στον αγαθό Δαίμονα και στην αγαθή Τύχη. Όσο ζει εκεί και κατά τα άλλα μένει καθαρός και απέχει από θερμά λουτρά, λούζεται στον ποταμό Έρκυνα.

Κρέατα έχει άφθονα από τις θυσίες, γιατί όποιος κατεβαίνει θυσιάζει και στον ίδιο τον Τροφώνιο, στα παιδιά του, καθώς και στον Απόλλωνα, στον Κρόνο, στον επονομαζόμενο Βασιλιά Δία, στην Ηνίοχη Ήρα και στη Δήμητρα, που την ονομάζουν Ευρώπη και λένε πως ήταν η τροφός του Τροφωνίου. Σε κάθε θυσία παρευρίσκεται μάντης, που εξετάζει τα σπλάχνα του σφαγίου και προλέγει σ’ εκείνον που πρόκειται να κατέβει, αν ο Τροφώνιος θα τον δεχθεί με ευμένεια και καλοσύνη.

Τη νύχτα που πρόκειται να κατέβει κανείς, θυσιάζουν σε βόθρο επικαλούμενοι τον Αγαμήδη. Αν όλα τα σφάγια είναι ευνοϊκά και δείξουν όλα το ίδιο, τότε καθένας κατεβαίνει με καλές ελπίδες. Κάποιος, κατεβαίνει ως εξής: Τον οδηγούν πρώτα τη νύχτα στον ποταμό Έρκυνα, τον αλείφουν με λάδι και τον λούζουν δύο παιδιά των πολιτών, δεκατριών περίπου χρονών, που επονομάζονται Ερμές. Αυτά πλένουν όποιον θα κατέβει και τον βοηθούν σε ό,τι χρειάζεται. Κατόπιν οδηγείται τους ιερείς όχι αμέσως στο μαντείο, αλλά σε πηγές νερού που είναι πολύ κοντά η μία στην άλλη.

Εδώ αυτός πρέπει να πιει το λεγόμενο Νερό της Λήθης, για να λησμονήσει όλα όσα σκεφτόταν προηγουμένως, έπειτα να πιει και το άλλο Νερό της Μνημοσύνης για να θυμάται όσο θα δει όταν κατέβει. Βλέπει το άγαλμα, πού λένε ότι είναι έργο του Δαιδάλου, που οι ιερείς δεν το παρουσιάζουν παρά μόνο σ’ όσους πρόκειται να πάνε στον Τροφώνιο. Αφού δει το άγαλμα αυτό και το λατρεύσει και προσευχηθεί, έρχεται προς το μαντείο φορώντας λινό χιτώνα, ζωσμένο με ταινίες και φορώντας ντόπια υποδήματα.





Το μαντείο είναι στο βουνό, πάνω από το άλσος.

Περιβάλλεται από κυκλικό κρηπίδωμα από λευκό μάρμαρο, η περιφέρεια του είναι όσο ένα μικρό αλώνι και το ύψος του λιγότερο από δύο πήχεις. Πάνω στο κρηπίδωμα είναι στημένοι πάσσαλοι, χάλκινοι και αυτοί και οι ζώνες που τους συνδέουν, και διαμέσου αυτών υπάρχει πόρτα. Μέσα στον περίβολο υπάρχει άνοιγμα γης, όχι φυσικό, αλλά χτισμένο με μεγάλη τέχνη και αρμονία. Το οικοδόμημα αυτό έχει σχήμα φούρνου. Για να κατέβει κανείς στο βάθος δεν έχει χτιστή σκάλα, αλλά όταν κανείς έρχεται στον Τροφώνιο του φέρνουν μια σκάλα στενή κι ελαφριά.

Στο βάθος υπάρχει τρύπα ανάμεσα στο δάπεδο και στο οικοδόμημα. “Αυτός λοιπόν που κατεβαίνει, ξαπλώνει ανάσκελα στο έδαφος κρατώντας γλυκά ζυμωμένα με μέλι (μελόπιτες) και βάζει πρώτα μέσα στην τρύπα τα πόδια του για να μπει μετά και ο ίδιος. Αν τα γόνατα του βρεθούν μέσα στην τρύπα, το υπόλοιπο σώμα τραβιέται αμέσως ακολουθώντας τα γόνατα, όπως ο μεγαλύτερος και γρηγορότερος ποταμός μπορεί να ρουφήξει τον άνθρωπο που τον άρπαξε με τη δίνη του. (!!) Έπειτα, για όσους βρεθούν στο άδυτο, δεν υπάρχει ένας μόνο τρόπος για να μάθουν το μέλλον, αλλά άλλος βλέπει και άλλος ακούει.

Όσοι κατεβαίνουν γυρίζουν πίσω από το ίδιο στόμιο και βγάζοντας πρώτα τα πόδια, ξεβράζονται έξω. Λένε πως κανένας απ’ όσους κατέβηκαν δεν πέθανε, εκτός από κάποιον δορυφόρο του Δημητρίου. Αυτός δεν έκανε όσα προβλέπουν οι κανονισμοί του ιερού, ούτε κατέβηκε για μαντεία, αλλά πήγε με την ελπίδα να πάρει ασήμι και χρυσάφι από το άδυτο. Λέγεται ότι το πτώμα του φάνηκε σε άλλο μέρος και δεν βγήκε από το ιερό στόμιο. Λένε κι άλλα για τον άνθρωπο αυτόν, αλλά ανέφερα τα πιο αξιόλογα.

Όποιον ανεβαίνει από τον Τροφώνιο τον παίρνουν πάλι οι ιερείς και τον καθίζουν στον λεγόμενο θρόνο της Μνημοσύνης, που βρίσκεται κοντά στο άδυτο. Αφού καθίσει τον ρωτούν για όσα είδε και έμαθε κι αφού τα πληροφορηθούν τον παραδίδουν στους δικούς του, που τον παίρνουν και τον μεταφέρουν στο οίκημα όπου έμενε προηγουμένως, κοντά στην αγαθή Τύχη και στον αγαθό Δαίμονα, ενώ αυτός έχει χάσει το γέλιο του και κατέχεται ακόμη από μεγάλο φόβο και δεν γνωρίζει ούτε τον εαυτό του ούτε τους γύρω του. Αργότερα όμως, ανακτά και άλλα και τη φρόνηση στον βάθρο που την είχε και πριν και επανέρχεται το γέλιο του. Γράφω αυτά, όχι επειδή τα άκουσα, αλλά και άλλους είδα και εγώ ο ίδιος έκανα χρήση του Τροφωνίου. Όσοι κατεβαίνουν στο Τροφώνιο είναι ανάγκη να αφιερώσουν, γραμμένα σε πινακίδα, όσα άκουσε ή είδε ο καθένας»

Φαντάζομαι μια ολόκληρη βιβλιοθήκη από πινακίδες, στις οποίες είναι καταγεγραμμένες ατελείωτες ιστορίες παράξενων εμπειριών και αποκαλύψεων για το μέλλον, μια βιβλιοθήκη που -φυσικά- αγνοείται η τύχη της, ούτε την έχει αναζητήσει ποτέ κανείς. Ο Φιλόστρατος, επίσης, μας διηγείται πολλά για το Τροφώνιο Άνδρο, και μεταξύ άλλων μας λέει ότι η υπόγεια εμπειρία του επισκέπτη συμπεριλάμβανε και επαφές με «ερπετά»

«Το σπήλαιο στη Λιβαδειά είναι αφιερωμένο στον Τροφώνιο, τον γιο του Απόλλωνα κι εκεί μπορούν να εισέλθουν μόνο όσοι μείνουν εκεί για να πάρουν χρησμό, και το μαντείο δεν είναι ορατό από τον ναό, αλλά στέκει λίγο πιο πάνω απ’ αυτόν, στον λόφο, και είναι κλεισμένο από σιδερένια κάγκελα που το περικυκλώνουν. Για να κατέβεις σε αυτό, πρέπει να καθίσει κάτω και να τραβηχτείς απότομα εκεί μέσα. Εκείνοι που εισέρχονται εκεί, είναι ντυμένοι με λευκά ρούχα και κρατούν μελόπιτες στα χέρια τους, για να εξευμενίσουν τα ερπετά που συναντούν κατά την κάθοδο τους»

Η αληθινή μαντική σπηλιά του Τροφώνιου στη Λιβαδειά, δεν έχει ανακαλυφθεί, παρόλο που οι ιερές πηγές αποτελούν τουριστικό αξιοθέατο και τα ερείπια ενός ναού στέκουν λίγο πιο πέρα. Οι ερευνητές και οι αρχαιολόγοι δεν φαίνονται να γνωρίζουν την αναφορά του Φιλόστρατου που δηλώνει με ακρίβεια ότι «το μαντείο δεν είναι ορατό από τον ναό, αλλά στέκει στον λόφο», ούτε την αντίστοιχη αναφορά του Παυσανία που συμφωνεί με αυτήν του Φιλόστρατου: «Το μαντείο είναι στο βουνό, πάνω από το άλσος» (Ανεβαίνοντας προς τη Ζωοδόχο Πηγή, στον δρόμο μπορείς να ακούσεις νερό να τρέχει μέσα από τους βράχους, υπάρχει ακόμη ένα υπόγειο σύστημα από σπήλαια μέσα στο βουνό).

Ο Φιλόστρατος, επίσης, αναφέρει την ύπαρξη ενός μεγάλου συστήματος σπηλαίων στη Λιβαδειά και λέει για εκείνους που το επισκέπτονται ότι «η γη τους φέρνει και πάλι στην επιφάνεια, σε μερικές περιπτώσεις εκεί κοντά, αλλά σε άλλες περιπτώσεις πολύ μακριά από εκεί» (εννοώντας ότι υπάρχουν στοές και ανοίγματα όχι μόνο στην περιοχή αλλά και άλλα που σε βγάζουν πολύ μακριά από εκεί), ένα δίκτυο συνδεόμενων σπηλαίων και μυστικών εσόδων και εξόδων, στοές μεγάλης απόστασης. Μάλιστα, οι αρχαίοι θρύλοι υποστήριζαν ότι όχι μόνο υπήρχαν τέτοιας έκτασης σπηλαιώδεις διάδρομοι, αλλά και ότι οδηγούσαν μέχρι τους Δελφούς κι αυτή ήταν η μυστική «συγγένεια» των δύο μαντείων.

Ο Δικαίαρχος, ένας από τους αγαπημένους μαθητές του Αριστοτέλη, ένας πολύ φημισμένος ιστορικός κατά την εποχή του, ασχολήθηκε με το ζήτημα. Τα έργα του δεν «διασώθηκαν» μέχρι τις μέρες μας, αλλά υπήρχαν ακόμη και την εποχή του Κικέρωνα (50 π.κ.ε.) ο οποίος αναφέρει σε μία επιστολή προς τον φίλο του Αττικό: «Στηρίζομαι στους χάρτες του Δικαίαρχου, ενός συγγραφέα μεγάλου κύρους. Στην περιγραφή του για το σπήλαιο του Τροφώνιου, την οποία βάζει στο στόμα του Χάρωνα, κατηγορεί τους Έλληνες για το γεγονός ότι έμειναν προσκολλημένοι στις σκιές της θάλασσας»

Έτσι, πληροφορούμαστε έμμεσα από τον Κικέρωνα ότι αυτός ο μεγάλος λόγιος του Λυκείου του Αριστοτέλη είχε συγγράψει μία περιγραφή για το «σπήλαιο του Τροφώνιου», την οποία δεν νομίζω ότι θα έμπαινε στον κόπο να συγγράψει αν δεν υπήρχε κάποιο αξιόλογο σπήλαιο εκεί.

Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι η παράξενη τρύπα της γης που «σε ρουφάει σαν ηλεκτρική σκούπα» (όπως θα περιέγραφε κανείς τις διηγήσεις των αρχαίων για την είσοδο εκεί κάτω, όπου κανείς δεν ξέρει τι συνέβαινε) κι έπειτα σε ξεβράζει πίσω (έπειτα από πολλές ώρες ή και μέρες), δηλαδή το υπόγειο μαντείο του Τροφώνιου, βρίσκεται επάνω στον Προφήτη Ηλία, στον απόκρημνο λόφο. Άλλοι μελετητές (με τους οποίους μάλλον συμφωνώ) υποστηρίζουν ότι ο λάκκος όπου κατέβαινε ο επισκέπτης πριν εισχωρήσει στην παράξενη τρύπα, μετατράπηκε σε υπόγειο χριστιανικό ναό της Αγίας Βαρβάρας, και πάνω του χτίστηκε και δεύτερος υπέργειος ναός της Αγίας Σοφίας.

Εκεί που σήμερα βρίσκεται αυτός ο παράξενος διπλός διώροφος ναός, κατά τη γνώμη μου και όχι μόνο, ήταν ο «λάκκος του Αγαμήδη» (π.χ. βλέπε στον Παυσανία: «θυσιάζουν σε βόθρο επικαλούμενοι τον Αγαμήδη») κι αυτό σημαίνει ότι κάπου εκεί ήταν και η παράξενη τρύπα, η είσοδος του υπόγειου μαντείου. Στον υπόγειο ναό της Αγίας Βαρβάρας, το ιερό που έχει χτιστεί έτσι ώστε να φράζει ακριβώς τη δίοδο που οδηγούσε στην τρομακτική τρύπα, φαινόμενο που επαναλαμβάνεται σε εκατοντάδες ναούς της Ελληνικής υπαίθρου, που το ιερό σφραγίζει στοές ή εισόδους σπηλαίων.

Ο Αριστοφάνης αναφέρεται στο Τροφώνιο και στον Σωκράτη (για το ένθερμο ενδιαφέρον του Σωκράτη για το Τροφώνιο, θα μιλήσουμε παρακάτω) στο σατιρικό έργο του Νεφέλες (423 π.κ.ε.} σε έναν χαρακτηριστικό διάλογο: «Στρεψιάδης: Α! Συμφορά μου! θα γίνω μισοπεθαμένος. Σωκράτης: Άσε τα λόγια κι ακολούθησε με και κούνα τα πόδια σου. Στρεψιάδης: Δώσε μου πρώτα να βαστάω μια μελόπιτα, γιατί τρομάζω σαν να κατεβαίνω στο Τροφώνιο Άνδρο. Σωκράτης: Εμπρός! Τι στέκεσαι στην πόρτα και σκύβεις και κοιτάς; Προχώρα!»

Αυτή η παράξενη είσοδος που βρισκόταν στο έδαφος, μια στενή σκοτεινή τρύπα μπροστά στην οποία καθόσουν στο έδαφος, έβαζες τα πόδια σου μέχρι τα γόνατα μέσα σου, κι εκείνη σε τραβούσε απότομα μέσα, στην λεγόμενη «απαγωγός οπή» (ένας αγωγός που έκανε απαγωγή). Χανόσουν από την επιφάνεια της γης, κανείς δεν ήξερε πού πηγαίνεις, εσύ ταξίδευες μέσα στο μαντείο (!) ήταν σαν να πήγαινες σε έναν άλλον κόσμο, έβλεπες οράματα, συναντούσες ερπετά και φαντάσματα, σκιές και οπτασίες, άκουγες φωνές και ιστορίες, διδασκαλίες και Χρησμούς, έλειπες για ένα απροσδιόριστο χρονικό διάστημα πολλών ωρών και ακόμη και ημερών, ώσπου να σε ξεβράσει έξω η ίδια τρύπα, να σε πετάξει έξω και να εμφανιστεί πρώτα με τα πόδια κι έπειτα με το υπόλοιπο σώμα, ακριβώς όπως σε ρούφηξε, αντίστροφα αυτή τη φορά.

Έβγαινες συγκλονισμένος, δεν θυμόσουν ούτε καν πώς σε λένε, ήσουν σαν χαμένος, ακόμη «έχανες το χαμόγελο και το γέλιο σου», κι έπρεπε να σε περιλάβουν οι ιερείς, να σε πάνε σε έναν ειδικό χώρο για να σε συνεφέρουν. Μόλις ανακτούσες την ομιλία σου και την πρόσφατη μνήμη σου, σε ανέκριναν για να τους διηγηθείς τα πάντα που είδες ή άκουσες εκεί κάτω, όλα αυτά που σου συνέβησαν.

Κατέγραφαν την εμπειρία σου στο ιερό αρχείο τους κι έπειτα σε παρέδιδαν στους δικούς σου ανθρώπους, τελικά έβρισκες τον εαυτό σου κι έπειτα από λίγο καιρό «επανερχόταν το γέλιο σου», πράγμα που σημαίνει ότι τότε βρισκόσουν σε κατάθλιψη ή μελαγχολία. Είχες πάρει τον χρησμό που ζητούσες, αλλά απαγορευόταν αυστηρά να μιλήσεις σε οποιονδήποτε άλλον γι’ αυτόν, ούτε έπρεπε να διηγηθείς ποτέ σε κανέναν αυτά που σου συνέβησαν στο υπόγειο ταξίδι σου μέσα από εκείνη την τρύπα-ρουφήχτρα.

Όποιος παρέβαινε αυτόν τον άγραφο νόμο, πέθαινε με ανεξήγητο τρόπο. Όλα αυτά τα τρομακτικά πράγματα, πάνω-κάτω, τα ήξεραν οι άνθρωποι που επισκέπτονταν το Τροφώνιο, κι όμως χιλιάδες απ’ αυτούς πήγαιναν εκεί ανά τους αιώνες -τουλάχιστον από το 500 π.κ.ε. ως την απαγόρευση λειτουργίας από τον Θεοδόσιο Α’ -για να ζητήσουν χρησμό, κι αυτό το γεγονός δείχνει πόσο σημαντική θεωρούνταν η περιπέτεια αυτή και πόσο έγκυρο: ήταν οι μελλοντολογικοί χρησμοί που δίνονταν εκεί.

Τις ιδιότητες αυτής της ιερής τρύπας στο Τροφώνιο, φαίνεται ότι είχαν και άλλες τρύπες και σχισμές σε άλλα μέρη της αρχαιότητας. Για παράδειγμα, όπως ανακαλύπτω στα γραπτά του Φιλόστρατου, μια τέτοια σχισμή υπάρχει στον πρόδομο του Παρθενώνα, πάνω στον βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, «μια σχισμή η οποία τραβά μέσα της όλα τα πουλιά που πετούν από πάνω της».



Πνευματική Συγκοινωνία

Με αυτό σχετίζεται η λεγόμενη «άορνος πέτρα» – ο βράχος που δεν πετούν τα όρνια από πάνω του. Την πληροφορία γι’ αυτή τη σχισμή στην Ακρόπολη που ρουφάει τα πουλιά -που είναι και η αιτία για την παλιά δοξασία που λέει ότι ποτέ δεν θα δεις πουλιά να πετούν ακριβώς πάνω από την Ακρόπολη -κάποιοι μελετητές την παραφράσανε και την παρουσίασαν ως πληροφορία για κάποιο υποτιθέμενο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της Ακρόπολης που απωθεί τα πουλιά, που εξαιτίας του αποπροσανατολίζονται και δεν πετούν πάνω από τον βράχο.

Ο τρόπος εισόδου και εξόδου στο μαντείο, καθώς και το υπόγειο ταξίδι του τολμηρού επισκέπτη του Τροφώνιου, “μου υποδεικνύουν ένα είδος ιερατικής Πνευματικής Συγκοινωνίας της αρχαιότητας. Ο όρος «Πνευματική» -αλλά και το πνεύμα- προέρχεται από τη λέξη πνοή, πνέω, κλπ, δηλαδή φύσημα, φυσώ ή εμφυσώ και υπονοεί τη ροή του αέρα που χρησιμοποιείται ως προωθητική δύναμη για τη συγκοινωνία αυτή.

Η επινόηση της Πνευματικής Συγκοινωνίας, δηλαδή της μεταφοράς ανθρώπων ή αντικειμένων με το μέσον του πεπιεσμένου σέρα μέσα σε ένα δίκτυο σωληνώσεων ή «Pneumatics» ή «Pneumatic Transit» στην νεότερη Ιστορία παρουσιάστηκε γιά πρώτη φορά στο Λονδίνο από τον George Medhurst, γύρω στο 1810. Ο Medhurst και οι συνεργάτες του προσπαθούσαν να στήσουν ένα υπόγειο δίκτυο από Pneumatics σε όλο το Λονδίνο, για να μεταφέρει με τον πεπιεσμένο αέρα του επιστολές και δέματα, για λογαριασμό της ταχυδρομικής υπηρεσίας, με σωλήνες μικρής διαμέτρου.

Ένα ολόκληρο Institute of Pneumatic Research είχε δημιουργηθεί για να ερευνηθούν οι προδιαγραφές και οι δυνατότητες που θα οδηγούσαν στην επίτευξη αυτού του παράξενου σχεδίου. Τελικά, κατασκευάστηκε ένα τμήμα πειραματικού δικτύου το οποίο όμως έπεσε σε αχρηστία εξαιτίας κάποιων τεχνικών προβλημάτων, κυρίως διότι εκείνη την εποχή ο Medhurst δεν μπορούσε να κατασκευάσει μία αεραντλία αρκετά ισχυρή ώστε να παράγει την απαιτούμενη πίεση αέρα για το δίκτυο.

Παρ’ όλα αυτά, το ζήτημα έγινε έμμονη ιδέα για πολλούς εφευρέτες και μηχανικούς, που συνέχισαν να πειραματίζονται με σκοπό την εγκαθίδρυση ενός τέτοιου ταχυδρομικού δικτύου. Ο Αμερικανός εφευρέτης και επιχειρηματίας Alfred Ely Beach (1826-1896) μεταξύ άλλων αρθρογράφος και ιδρυτής, εκδότης, ιδιοκτήτης του γνωστού επιστημονικού περιοδικού Scientific American, ενημερώθηκε –στη Νέα Υόρκη της δεκαετίας του 1860- για παλαιότερες προσπάθειες των Άγγλων εφευρετών και του ήρθε μία φαεινή ιδέα: να κατασκευάσει ένα τεράστιο υπόγειο σύστημα με Pneumatics κάτω από τη Νέα Υόρκη, το οποίο θα μεταφέρει ανθρώπους, λύνοντας έτσι το αυξανόμενο κυκλοφοριακό πρόβλημα της μεγαλούπολης. Στην αρχή ήθελε να εκτοξεύει με τη ροή του αέρα ανθρώπους μέσα σε σωλήνες κάτω από την πόλη!

Ο Beach οραματίστηκε τελικά ένα κλειστό βαγονέτο με επιβάτες, σαν κάψουλα, που θα κινείται μέσα σε ένα σωλήνα (γι’ αυτό και λέγεται «tube-way») με την ισχυρή ροή του αέρα που δημιουργεί ένας τεράστιος ανεμιστήρας, σε ένα υπόγειο δίκτυο στο υπέδαφος της Νέας Υόρκης. Τελικά, έπειτα από χρόνια αγώνων, ο Beach κατάφερε να πραγματοποιήσει το σχέδιο του για το Pneumatics. Το Φεβρουάριο του 1870 παρουσίασε στο κοινό της Νέας Υόρκης το πρώτο Πνευματικό Τούνελ: ξεκινούσε από τη Warren Street κάτω από το Broadway και το διέσχιζε προς το νότο, μέχρι τη Murray Street.

Ηταν καθαρό, χωρίς ρύπους, λαμπρά φωτισμένο, αθόρυβο και χωρίς δονήσεις, προσφέροντας ένα πολύ άνετο και πολύ γρήγορο ταξίδι. Ο υπόγειος σταθμός ήταν φωτισμένος από τεράστιους πολυέλαιους, υπήρχε ένα πιάνο με ουρά που έπαιζε μουσική κι ένα σιντριβάνι γεμάτο χρυσόψαρα. Τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του, τετρακόσιες χιλιάδες επιβάτες το επισκέφτηκαν, πληρώνοντας είκοσι πέντε σεντς για να κάνουν τη βόλια.

Ο Beach αγωνιζόταν πλέον για την έγκριση της διεύθυνσης του Πνευματικού δικτύου σε όλο το υπέδαφος της Νέας Υόρκης. Τελικά, για άγνωστους λόγους, το Πνευματικό Τούνελ έκλεισε και στο τέλος σφραγίστηκε. Μέσα σε λίγα χρόνια είχε ξεχαστεί τελείως. Η Πνευματική Συγκοινωνία του Beach αποτέλεσε το πρώτο «μετρό». Η ιδέα των Pneumatics υποτίθεται ότι δεν καρποφόρησε διότι σύντομα αντικαταστάθηκε από την ιδέα των ηλεκτροκίνητων υπόγειων τραίνων.

Το παράξενο σύστημα των Pneumatics, τελικά, χρησιμοποιήθηκε με μικρά δίκτυα σωληνώσεων μέσα σε γραφειακά κτίρια, στα οποία μέσω πεπιεσμένου αέρα γινόταν η ταχύτατη μεταφορά επιστολών και γραφειοκρατικών χαρτιών μέσα σε κάψουλες, από γραφείο σε γραφείο και από όροφο σε όροφο, η Πνευματική Συγκοινωνία του Beach σε μικροσκοπική κλίμακα.

Η Πνευματική Συγκοινωνία και το Πνευματικό Τούνελ είχε ξεχαστεί από τους περισσότερους κατοίκους της Νέας Υόρκης, όταν το 1912, δεκάξι χρόνια μετά το θάνατο του Alfred Ely Beach, οι εργάτες της BMT Subway που έκαναν εκσκαφές για ένα νέο παρακλάδι της υπόγειας γραμμής Μπρούκλιν-Μανχάταν, έπεσαν επάνω σε ένα χτισμένο και ερμητικά σφραγισμένο τούνελ, το οποίο φιλοξενούσε σχεδόν ανέπαφο ένα παράξενο βαγόνι. Ήταν το Πνευματικό Τούνελ. Βρήκαν ακόμη και τον σταθμό, με το πιάνο του και το σιντριβάνι του. Πήραν την εντολή καταστρέψουν τα πάντα. (Για περισσότερα περί Πνευματικής Συγκοινωνίας και για παράξενες ιστορίες σε σχέση με όλα αυτά, βλέπε στο κεφάλαιο Όταν Ήμουν Αόρατος του βιβλίου μου Megapolisomancy: Τα Μυστήρια των Πόλεων).

Άραγε υπήρχε ένα είδος ιερατικής Πνευματικής Συγκοινωνίας της αρχαιότητας, σε ενέργεια στο Τροφώνιο Άντρο και αλλού; Ίσως να χρησιμοποιούσε φυσικά ρεύματα ισχυρού σέρα που διέτρεχε τις υπόγειες στοές, αλλά ίσως και να ήταν ένα τεχνητό δίκτυο, η αρχαία τεχνολογία που ξέρουμε πως είχαν στη διάθεση τους οι αρχαίοι Έλληνες, αρκούσε για να κατασκευαστεί κάτι ανάλογο. Το θεωρώ πολύ πιθανό, αν και είναι μια τολμηρή, σκέψη, φυσικά. Να μία ακόμη πιο τολμηρή σκέψη: Μήπως οι ιερείς είχαν κατασκευάσει εκεί κάτω μία υπόγεια ιερατική «Disneyland; Σου έδιναν να πιεις ψυχοτροπικές ουσίες μαζί με τα νερά της Λήθης και της Μνημοσύνης, σε ρουφούσε η τρύπα, κι έπειτα ταξίδευες με τρόπο πνευματικό και παρακολουθούσες έντρομος το Grotesque υπόγειο ιερό σώου που είχαν στημένο εκεί κάτω.

Όπως είπα, αυτά που είδαν, άκουσαν και έμαθαν μέσα στο Τροφώνιο οι επισκέπτες, δεν επιτρεπόταν να τα διηγηθούν σε τρίτους. Ούτε ο Παυσανίας μάς διηγείται τι συνέβη εκεί μέσα στον ίδιο. Απ’ όσο ξέρουμε, στον ιερό νόμο που απαγόρευε να διηγηθεί κανείς την εμπειρία του στους άλλους, υπήρξε τουλάχιστον μία εξαίρεση: ένας Αθηναίος, ο Τίμαρχος, συγκλονισμένος απ’ αυτά που του συνέβησαν μέσα στο Τροφώνιο, τα διηγήθηκε όλα λεπτομερώς στους φίλους του, με αποτέλεσμα να πεθάνει ανεξήγητα λίγο αργότερα.

Οι φίλοι του αυτοί, μετέφεραν τη διήγηση του Τίμαρχου στον Σωκράτη κι εκείνος οργίστηκε και τους μάλωσε, λέγοντας τους ότι έπρεπε να είχαν φέρει αμέσως τον Τίμαρχο σ’ αυτόν, για να ακούσει από τον ίδιο τη διήγηση των συμβάντων. Σημειώστε ότι ο Σωκράτης ήταν εξαιρετικά σκεπτικιστής και κυνικός απέναντι στα θρησκευτικά δρώμενα, κι όμως ενδιαφερόταν πολύ για το τι συνέβαινε στο Τροφώνιο. Τόσο σπουδαία τα θεώρησε όλα αυτά ο Σωκράτης, ώστε οργίστηκε που μπόρεσε να μιλήσει με τον ίδιο τον Τίμαρχο εξαιτίας αυτής της απερισκεψίας των φίλων του, αλλά μόνο άκουσε τη διήγηση από δεύτερο ή τρίτο χέρι κι έτσι γνώριζε πως κάποιες ίσως σημαντικές λεπτομέρειες είχαν αλλοιωθεί.

Η κάθοδος του Τίμαρχου στο Τροφώνιο

Ο Πλούταρχος παραθέτει με πολλές λεπτομέρειες τη διήγηση του Τίμαρχου για την επίσκεψη του στο Τροφώνιο, και, ως αρχιερέας του γειτονικού Μαντείου των Δελφών, μπορούμε να υποθέσουμε ότι κατείχε πολλές ειδικές γνώσεις πάνω στο ζήτημα. Η αναφορά του Πλουτάρχου είναι αρκετά σκοτεινή και δυσνόητη, πολύ μεγάλη για να την παραθέσω εδώ, αλλά τα αποσπάσματα που τελικά θα παραθέσω είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστικά:

«Κατήλθε στην κρύπτη του Τροφώνιου, αφού πρώτα τέλεσε όλες τις τελετουργίες που συνηθίζοντας στο μαντείο. Έμεινε κάτω από το έδαφος για δύο νύχτες και μία μέρα, οι περισσότεροι είχαν ήδη αφήσει κάθε ελπίδα να τον ξαναδούν και η οικογένεια του τον θρηνούσε για νεκρό, όταν το πρωί εκείνος βγήκε έξω με λαμπερό παρουσιαστικό. Λάτρευσε τον Θεό, και, αμέσως μόλις ξεγλίστρησε από το πλήθος, άρχισε να μας διηγείται τα πολλά θαύματα που είδε και άκουσε εκεί μέσα»

Το υπόγειο σύστημα πρέπει να ήταν τόσο μεγάλο σε έκταση για να δικαιολογεί την περιπλάνηση κάποιου εκεί μέσα για μέρες ολόκληρες, κι αυτό υποδεικνύει έναν λαβύρινθο από στοές, ίσως και κάποια μέσα για να του δοθεί φαγητό και νερό, ίσως ακόμη και αίθουσες όπου μπορούσε να φιλοξενηθεί. Ο σοφός Απολλώνιος Τυανέας, λέγεται ότι έμεινε εκεί μέσα για δύο ολόκληρες εβδομάδες (σίγουρα σπάζοντας κάποιο ρεκόρ) όπως αναφέρει ο Φιλόστρατος.

Ο Πλούταρχος συνεχίζει τη διήγηση του: «Ο Τίμαρχος είπε ότι, στην κάθοδο του στη μαντική κρύπτη, η πρώτη του εμπειρία ήταν αυτή της πτήσης σε απόλυτο σκοτάδι, κι έπειτα από μια προσευχή, έμεινε να κείτεται για πολύ ώρα χωρίς να έχει συνείδηση για το αν ήταν ξυπνητός ή αν ονειρευόταν. Παρ’ όλα αυτά, την ίδια ώρα τού φάνηκε ότι άκουσε έναν κρότο και ότι χτύπησε στο κεφάλι, κι ότι χτύπησε στο κεφάλι, κι ότι οι ραφές του κρανίου του χωρίστηκαν και απελευθέρωσαν την ψυχή του».

Έπειτα είχε μια πολύ μεγάλη και πολύπλοκη μυστικιστική εμπειρία, βλέπονται οράματα που χρειάζονται πολλές σελίδες για να περιγραφούν και όταν έπειτα από απροσδιόριστο χρονικό διάστημα αναδύθηκε από τα οράματα, άκουσε μια φωνή στο σκοτάδι (ένας ιερέας; κάποια οντότητα;) να του μιλά:«Τίμαρχε, τι θέλεις να σου εξηγήσω;» «Τα πάντα», απάντησε εκείνος, «γιατί, τι υπάρχει εδώ κάτω που να μην είναι θαυμαστό;» «Όχι», είπε η φωνή, «στα υψηλότερα πεδία εμείς οι άλλοι λαμβάνουμε ελάχιστο μέρος, διότι ανήκουν στους Θεούς.

Αλλά, μπορείς αν θέλεις να ρωτήσεις για το πεδίο της Περσεφόνης, που διοικείται από εμάς, είναι μια από τις τέσσερις χώρες και σημαδεύεται από την πορεία της Στυγός.» «Τι είναι η Στύγα;» ρώτησε εκείνος. «Είναι το μονοπάτι που οδηγεί στον Κάτω Κόσμο, στον Άδη», ήρθε η απάντηση, «περνά δίπλα σου απ’ εδώ… εκτείνεται προς τα πάνω, όπως βλέπεις, ερχόμενη από τον Άδη από κάτω μας. Καθώς η Στύγα πλησιάζει, οι ψυχές φωνάζουν από τρόμο, γιατί πολλοί είναι εκείνοι που γλιστρούν και μεταφέρονται μακριά από τον Άδη…» «Μα, δεν βλέπω τίποτε», είπε ο Τίμαρχος, «μονάχα βλέπω πολλά άστρα να τρεμοφέγγουν πάνω από την Άβυσσο, άλλα να βυθίζονται μέσα σ’ αυτήν, και άλλα να εξακοντίζονται από εκεί κάτω προς τα πάνω…» «Τότε», αποκρίθηκε η φωνή, «χωρίς να το συνειδητοποιείς βλέπεις τους δαίμονες.»

«Όταν ο Τίμαρχος θέλησε να αντικρίσει τον ομιλούντα, (η φωνή ακουγόταν από πίσω του), δεν μπορούσε να γυρίσει το κεφάλι του (είχε πάθει κάτι σαν αγκύλωση). Έπειτα ένιωσε πάλι έναν οξύ πόνο στο κεφάλι, σαν να το πίεζε μια δύναμη μεγάλη για να το συμπιέσει, κι έχασε κάθε συνείδηση και αίσθηση του τι συνέβαινε. Όταν αργότερα συνήλθε, βρήκε τον εαυτό του στην είσοδο του μαντείου, εκείνη που τον είχε τραβήξει κάτω εκεί. Όταν αργότερα ήρθε στην Αθήνα και πέθανε στον τρίτο μήνα, όπως το είχε προφητέψει το μαντείο, θαυμάσαμε και είπαμε στον Σωκράτη όλη την ιστορία»

Ο Πλούταρχος, λοιπόν, στο έργο του Περί του Σωκράτους Δαιμονίου (590Β) καταγράφει ένα μέρος της διδασκαλίας που εκπέμπεται από την Θεία φωνή προς τον Τίμαρχο (ίσως αντίστοιχη με εκείνη τη φωνή που άκουγε ο Ιωάννης στο Σπήλαιο της Αποκάλυψης να του υπαγορεύει τι να γράψει). Να ένα απόσπασμα του διδακτικού χρησμού που δίδεται στον Τίμαρχο:

«Η ανθρώπινη Ψυχή προήλθε από τον Θείο Νου. Ένα μέρος της, καθώς αναμιγνύεται με τα πάθη της ύλης αλλοιώνεται, αλλά ένα άλλο θαυμάσιο μέρος της μας κρατάει ψηλά το κεφάλι, ώστε να αναπνέουμε τον ελεύθερο αέρα, σαν αεραγωγός επικοινωνών με το σκάφανδρο ανθρώπου που έχει καταδυθεί στον βυθό. Το μέρος εκείνο που βρίσκεται στο υποβρύχιο σώμα ονομάζεται Ψυχή. Ενώ γι’ αυτό που δεν αλλοιώνεται, οι πολλοί, βλέποντάς το ως ανταύγεια επί εσόπτρου, πιστεύουν ότι βρίσκεται μέσα τους. Όσοι όμως διαισθάνονται σωστά, γνωρίζουν ότι αυτό βρίσκεται έξω από αυτούς και το αποκαλούν Δαίμονα»

Μελετώντας διάφορα βιβλία, ανακάλυψα ένα αξιόλογο σχόλιο για την παραπάνω παράγραφο. Σχολιάζοντας αυτό το απόσπασμα, ο Δημ. Δημόπουλος, στο εξαιρετικό έργο του περί των ελληνικών μαντείων, γράφει:«Εδώ γίνεται για πρώτη φορά η διάκριση της Ψυχής σε δύο τμήματα, αυτά που αργότερα η φιλοσοφία δια του Πλάτωνος θα ονόμαζε Επιθυμητικόν και Θυμοειδές, και, επί το φιλοσοφικότερον, Μεριστή και Αμέριστη Ουσία.

Η Ψυχή-Νέκυς, διακρίνεται από την ψυχή-θυμόν: αυτή η δεύτερη είναι η θεία αιτία της ζωής, είναι αυτή που μπορεί να διασυνδέει τον άνθρωπο, σαν αεραγωγός με σκάφανδρο δύτου, προς τον Θείον Δαίμονα, προς την Αμέριστη Ουσία του Κόσμου. Τι είναι όμως άραγε αυτός ο Δαίμων, που ευρίσκεται επάνω από τον άνθρωπο και τον οποίο αυτός είναι σε ψυχική συνάρτηση;

Οι Δαίμονες, γράφει ο Πλούταρχος, είναι ‘ψυχές αποχωρισθείσες του σώματος ή ουδέποτε ενσωματωθείσες, οι οποίες, κατά τον θείον Ησίοδο, είναι αγνοί επιχθόνιοι φύλακες θνητών ανθρώπων’ Ο Κέλσος ονομάζει “ήρωες” και “αγγέλους” αυτά τα δύο είδη δαιμόνων. Οι Δαίμονες είναι γενικώς ανώτερες υπάρξεις, πνευματικές, οι οποίες συμπαρίστανται αθέατες στους ενάρετους ανθρώπους. Για τον πολύν κόσμο, που δεν είχε τη δυνατότητα να απευθυνθεί σε ένθεο Μαντείο (σ’ αυτά προηγούνταν οι εκπρόσωποι των πόλεων), λειτουργούσαν τα Νεκρομαντεία και τα Ηρωομαντεία.

Εκεί ερχόταν κανείς σε επαφή με ψυχές νεκρών ή με σχετικώς κατώτερα πνεύματα, με ψυχές δηλαδή αποχωρισθείσες του σώματος. Αυτά τα Μαντεία μπορεί να μην είχαν τις δυνατότητες των μεγάλων ένθεων Μαντείων, αλλά προσέφεραν σοβαρές υπηρεσίες στους απλούς ανθρώπους και γι’ αυτό μέχρι και τη βίαιη καταστροφή τους δεν έπαψαν να λειτουργούν. Η ύπαρξη βεβαίως ανωτέρων και κατωτέρων δαιμόνων, δεν σημαίνει ότι υπάρχουν και “πονηροί δαίμονες” είτε (πολλώ μάλλον) και δαίμονες “του Κακού”. Απαξιούμε δε τελείως να σχολιάσουμε τη βλάσφημη διαφθορά που έχει γίνει στη λέξη “δαίμων”.

Λέγοντας όμως “δαίμονα” ο χρησμός του Τροφωνίου εννοούσε τις ‘ψυχές τις ουδέποτε ενσωματωθείσες’: το Θείον! Με αυτό ευρίσκεται η ανθρώπινη ψυχή σε πλήρη εξάρτηση, είτε το έχει συνειδητοποιήσει είτε όχι. Όταν όμως εκείνη το συνειδητοποιεί αυτό, τότε της ανοίγονται τεράστιοι ορίζοντες γνώσεως και χάριτος» (Δημ. Δημόπουλος, Στο Άδυτο των Ελληνικών Μαντείων, εκδ. Ελεύθερη Σκέψις).

«Οι πολλοί, βλέποντας το ως ανταύγεια επί εσόπτρου, πιστεύουν ότι βρίσκεται μέσα τους. Όσοι όμως διαισθάνονται σωστά, γνωρίζουν ότι αυτό βρίσκεται έξω από αυτούς, και το αποκαλούν Δαίμονα» Αυτό το σημείο της διήγησης του Πλούταρχου, δεν μπορεί παρά να μου φέρει στον νου ένα θρυλικό αινιγματικό εδάφιο από τις επιστολές του Αποστόλου Παύλου (Προ3 Κορινθίους Α ‘, ιγ’: 12): «Βλέπομεν γαρ άρτι δι εσόπτρου εν αινίγματι, τότε δε πρόσωπον προς πρόσωπον, άρτι γιγνώσκω εκ μέρους, τότε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώσθην»

(Τώρα βλέπουμε μέσα σ’ έναν εσωτερικό καθρέφτη, αινιγματικά, σκοτεινά, τότε όμως θα δούμε πρόσωπο με πρόσωπο. Αυτό που τώρα γνωρίζω μόνο εν μέρει, τότε θα το γνωρίσω όπως γνωρίζομαι» (Αναφέρεται είτε στη θέαση της Θεότητας, είτε στον τρόπο που θεώμεθα τα πάντα).

Ο Leon Bloy (Le mendiant Ingrant, 1894), σχολιάζει εξίσου αινιγματικά: «Η φράση του Αποστόλου Παύλου: Videmus nunc per speculum in aenigmate , ίσως να είναι ο φωταγωγός, απ’ όπου μπορούμε να καταδυθούμε στην αληθινή Άβυσσο: την ψυχή του ανθρώπου. Η τρομακτική απεραντοσύνη των αβύσσων του στερεώματος είναι μια ψευδαίσθηση, ένα εξωτερικό είδωλο των δικών μας αβύσσων που “καθρεφτίζονται”. Πρέπει να στρέψουμε τα μάτια, να αφιερωθούμε σε μια ανυπέρβλητη αστρονομία προς το άπειρο της καρδιάς μας, για την οποία θυσιάστηκε ο Θεός. Αν βλέπουμε τον Γαλαξία, είναι γιατί υπάρχει αληθινά μέσα στην ψυχή μας».

Κρυφακούγοντας τα λόγια της φωνής μέσα στο σκοτάδι, που λέει: «ένα άλλο θαυμαστό μέρος της μας κρατάει ψηλά το κεφάλι, ώστε να αναπνέουμε τον ελεύθερο αέρα, σαν αεραγωγός επικοινωνών με το σκάφανδρο ανθρώπου που έχει καταδυθεί στον βυθό», σκέφτομαι ότι η κατάδυση στο εσωτερικό της γης είναι ταυτόχρονα και μία κατάδυση στο εσωτερικό της ψυχής και είναι ξεκάθαρο ότι αυτό υπονοούνταν στις εμπειρίες των «καταδύσεων» στο Τροφώνιο Άνδρο.



Μια υπόγεια ονειροπόληση

Αυτό προϋποθέτει μία «ψυχαγωγία» και μία «φωταγωγία». (Για τις δύο αυτές μυστικές καταστάσεις, βλέπε υπό έκδοση βιβλίο μου Ονειροπόλος, στο κεφαλαίο Καβάλα στον Άνεμο, απ’ όπου και προέρχονται οι παρακάτω παράγραφοι) Ναι, μέσα μας έχουμε ένα ψιχίο του Σύμπαντος, ένα ψιχίο από το Όλον, ένα ψίχουλο. Αυτό είναι η ψυχή: ένα κομμάτι του σύμπαντος, όχι του υλικού σύμπαντος αλλά του πνευματικού, ένα ψίχουλο από την ψίχα (που είναι το εσωτερικό μέρος του ψωμιού, κρυμμένο μέσα από την κόρα του. Κι αυτό είναι ένα σπάνιο ψωμί του οποίου ο φούρναρης μας είναι άγνωστος).

Αυτή είναι μία σπίθα μιας φλόγας, που προέρχεται από τη μεγάλη φωτιά, που στέλνει το φως της παντού, διαφωτίζοντας τα πιο βαθιά σκοτάδια, κανόνισε μία φωτεινή διάνοιξη στο σκότος, ένα φως που μπαίνει μέσα στο σκοτεινό υπόγειο από τον φωταγωγό: μία φωταγωγία.

Λοιπόν, πλέον δεν υπάρχει λόγος να το κρατάμε μυστικό (αρκετά κρατήθηκε τόσο ζηλότυπα μέσα στους καιρούς) η ονειροπόληση είναι ψυχαγωγία. Αυτό το διαφωτιστικό γεγονός μας αποκρύπτεται εξαιτίας του πέπλου που σκεπάζει την καθημερινή μας αντίληψη κι επιπλέον υπάρχουν άνθρωποι που νομίζουν ότι ψυχαγωγία σημαίνει απλά διασκέδαση και άλλοι που με στόμφο λένε ότι σημαίνει την αγωγή της ψυχής (έχοντας κατά νου την αμφιλεγόμενη διαγωγή μας).

Ψυχαγωγός είναι ο αγωγός μέσα στο μεταλλείο, στο υπόγειο και σκοτεινό εκείνο μέρος όπου εργάζονται οι μεταλλωρύχοι, ο αγωγός από τον οποίο εισχωρεί ο αέρας και φέρνει δροσιά και οξυγόνο για τους ανθρώπους εκεί κάτω. Ο αγωγός του ψύχους. Υπάρχουν μέρη και άνθρωποι εκεί κάτω, στο βαθύτερο σκοτάδι, που έχουν ψυχαγωγία. Ψυχαγωγός είναι ο κρυφός αγωγός μέσα στη σπηλιά στην οποία είμαστε κλεισμένοι, φυλακισμένοι και ξεχασμένοι, από τον οποίο εισχωρεί ο άνεμος στη φυλακή μας και ανεμίζει την ψυχή μας.

Καθόμαστε εκεί, μέσα στο σκοτάδι, στη δυσωδία, στη δύσπνοια και στην αφόρητη ζέστη και ξαφνικά εισχωρεί από τον ψυχαγωγό ένας άνεμος από έξω, ένας άνεμος από αλλού, που φέρνει -μέσα από ένα άνοιγμα, άνοιξη- ευωδιές λουλουδιών, ανοιξιάτικη αύρα, δρόσο, αναπνοή, έμπνευση, ελπίδα ελευθερίας. Και από την ίδια δίοδο εισχωρεί το φως: η φωταγωγία.

Αν περιπλανιέσαι μέσα στο σκοτάδι και αναζητάς το φως, να θυμάσαι ότι η φωταγωγία δεν φαίνεται από μακριά στη σκοτεινιά, σε αντίθεση με αυτό που σου είπαν, πως αν υπάρχει φως στο βάθος του τούνελ θα το δεις. Πρέπει να ψυχανεμιστείς τον τόπο, να περιπλανηθείς μέχρι να νιώσεις ένα ρίγος, να αισθανθείς τη δροσιά, να ακολουθήσει το αιθέριο ίχνος της, κι έπειτα να βρεθείς εκεί που φυσάει ο άνεμος. Εκεί, αν αφήσεις την ψυχή σου να παρασυρθεί από τον άνεμο και περιέλθει σε κατάσταση ψυχαγωγίας, θα δεις τη φωταγωγία. Ο άνεμος είναι καλός αγωγός της ψυχής, αφού η ψυχή είναι η ανάσα μας και ο άνεμος είναι η ανάσα του κόσμου.

Ο Παυσανίας διηγείται τον τρόπο με τον οποίο ανακαλύφθηκε η τρύπα του Τροφώνιου Μαντείου. Ένα μεγάλο σμήνος από άγριες μέλισσες [αναζήτησε το άρθρο: Φαινόμενο της Αντιβαρύτητας] εμφανίστηκε στη Λιβαδειά, κάποιοι το ακολούθησαν ως την τεράστια κυψέλη του κάτω από τη γη κι αυτό τους οδήγησε στην ανακάλυψη του Μαντείου (που σημαίνει ότι κάτι «έπαθαν» εκεί).

Γι’ αυτόν τον λόγο ο Τροφώνιος συχνά απεικονίζεται να κρατά μία κυψέλη μελισσών. Αυτή η διήγηση της ανακάλυψης μοιάζει αλληγορική, ο Παυσανίας μιλάει σε κώδικα το ίδιο και όλοι οι άλλοι που το διηγούνται αυτό ως δοξασία, αφού η «κυψέλη κάτω από τη γη» υπονοεί το υπόγειο δίκτυο στοών που κρύβεται στο Τροφώνιο. Οι μέλισσες, επίσης, ως σύμβολο συνδεόταν με τους Δελφούς, και το σμήνος που ακολουθείται ως το Μαντείο του Τροφώνιου υπονοεί την εντολή του Μαντείου των Δελφών για να ιδρυθεί ένας τόπος λατρείας του Τροφώνιου στη Λιβαδειά.

Ένας από τους πιο αινιγματικούς μυστικιστές του 13ου αιώνα, ο Michael Scott, έγραφε ότι το μέλι πλανάται στον αέρα και πέφτει από τον ουρανό στα λουλούδια, απ’ όπου και το συλλέγουν οι μέλισσες. Μπορεί σε κάποιους η ιδέα αυτή να ακούγεται παράδοξη, μονάχα όμως επειδή δεν καταλαβαίνουν ότι είναι η δήλωση ενός ανθρώπου που έχει εντρυφήσει στις μυστικιστικές τέχνες. Ο Scott ήξερε ότι η μέλισσα είναι ένα αρχαιότατο σύμβολο για την ανθρώπινη ψυχή, ενώ το μέλι συμβόλιζε την ουσία εκείνη που είναι η τροφή της ψυχής. Κανόνισε αυτή τη δήλωση στα αινιγματικά γραπτά του, ο Scott έγραφε στη μυστικιστική γλώσσα των πουλιών.

Οι ουρανοί δίνουν μυστικά τη γνώση σε αυτούς που την αναζητούν, «Ubi mel ibi apes» (Όπου υπάρχει μέλι, εκεί υπάρχουν και μέλισσες). Οι μέλισσες παίρνουν το μέλι από τα ρόδα και το συγκεντρώνουν στην κυψέλη και ή κυψέλη (από το κυώ /κύηση και ψάλλω) είναι το σύμβολο για το ανθρώπινο σώμα, στο οποίο ενοικεί η μέλισσα, η ψυχή. Το ρόδο είναι το σύμβολο του Μυστικού. Η λέξη Μυστικό σημαίνει την απόκρυφη πνευματική γνώση που προέρχεται από τους Μύστες.

“Dat rosa mel apibus” (Το Ρόδο δίνει στις μέλισσες το μέλι), μια παλιά ροδοσταυρική ρήση που στη μυστική γλώσσα σημαίνει: «Η πνευματική γνώση χαρίζει παρηγοριά στις ψυχές». (Αυτό το ροδοσταυρικό σύμβολο χρησιμοποιήθηκε πρώτα στο αλχημιστικό έργο Summum Bonum -Υπέρτατο Αγαθό- του Joachim Frizious, και ύστερα υιοθετήθηκε από τον Robert Fludd, γι’ αυτό είναι γνωστό και ως το «Κλειδί του Fludd»). Η μέλισσα και το μέλι της, επίσης, χρησιμοποιούνται και ως κωδικές λέξεις για το μέλλον.

Κατά τη γνώμη μου, είναι φανερό ότι το Τροφώνιο Άνδρο ήταν μία κρύπτη Ψυχεδέλειας (η λέξη σημαίνει φανέρωση της ψυχής) κι εκείνοι που κατέβαιναν εκεί (δια της απαγωγής) έκαναν μία εξομοίωση της κατάβασης στον Άδη, περνούσαν από μυητικό θάνατο της προσωπικότητάς τους (την οποία δεν θυμόντουσαν όταν ανέρχονταν), ταξίδευαν στο εσωτερικό της γης ταξιδεύοντας στο εσωτερικό της ψυχής τους και βλέποντας «δι’ εσόπτρου εν αινίγματι» την ψυχή τους να φανερώνεται θριαμβικά σε αυτούς με οράματα και διοράματα, στη φαντασμαγορία του γκροτέσκου περιβάλλοντος, συνομιλούσαν με τους Δαίμονες (με την αρχαία ελληνική σημασία του όρου), έπαιρναν χρησμούς, μιλούσαν με το μέλλον (έπαιρναν το μέλι από την κυψέλη του Τροφώνιου), εξιστορούσαν την περιπέτεια τους στους επόπτες ιερείς, εκείνοι κατέγραφαν τη διήγηση, είχαν λεπτομερές αρχείο με τις ψυχές όλων των επισκεπτών, μία υπόγεια ψυχολογία, έκαναν ένα είδος μυστικής ψυχανάλυσης.

Τα μυστικά γνωστικά αντικείμενα των αρχαίων ελληνικών τόπων, όπως αυτά που βρισκόντουσαν στο Τροφώνιο στη Λιβαδειά, χάθηκαν όχι επειδή ξεχάστηκαν ή καταστράφηκαν, αλλά επειδή τα μελέτησαν και τα έκλεψαν -ή έστω τα διέσωσαν μυστικά- ξένοι περιηγητές οι οποίοι ήταν μυημένοι σε μυστικές αδελφότητες της Ευρώπης, οι οποίοι ερχόντουσαν στην Ελλάδα για να ανακαλύψουν τις ρίζες των πραγμάτων που διδάσκονταν στις αδελφότητες τους.

Στη Λιβαδειά υπάρχει ακόμη το ρολόι που δώρισε ο Βρετανός διαβόητος αρχαιοκάπηλος λόρδος Έλγιν. Το δώρο αυτό δόθηκε στην πόλη για να καλοπιάσει τους Τούρκους αγάδες για της ανασκαφές που έκανε το 1803 στον χώρο του Τροφωνίου (και, όπως καταλαβαίνετε, έφυγε με πολύ περισσότερα πράγματα από τα «Ελγίνεια» του Παρθενώνα, αφού στο Τροφώνιο έκανε τόσες μελέτες και έρευνες όσες δεν έκανε πουθενά αλλού. Αλλά κανείς δεν συζητάει για όλα αυτά, ακόμη κι εγώ το αναφέρω εδώ εκ παραδρομής)

Ή αρχετυπική εντύπωση ότι μια κατάβαση μέσα στη Γη είναι μια βουτιά στον κόσμο των ονείρων, αλλά και η ανησυχητική αίσθηση και ο αποπροσανατολισμός που οι περισσότεροι από εμάς νιώθουν στα σκοτεινά κλειστά μέρη, έχει εμπνεύσει πολλές δραματικές χρήσεις σπηλαίων και υπόγειων θαλάμων για πολλές χιλιάδες χρόνια. Όταν χρησιμοποιούνταν για θρησκευτικές τελετές και για συναντήσει μυστικών αδελφοτήτων, οι υπόγειοι ναοί και στοές υπενθύμιζαν στους μυημένους την ανάγκη για μυστικότητα.

Επίσης, μετέφεραν ένα ισχυρό συναίσθημα της στενής σύνδεσης μεταξύ θανάτου και γέννησης, η παλιά πεποίθηση πολλών αιρετικών ότι τίποτε απ’ όσα μπορούν να γίνουν σε υπόγεια μέρη δεν ήταν αμαρτία και ότι κάτω από τη γη κανένας νόμος δεν ισχύει, οδήγησε πολλές μυστικές αδελφότητες σε οργιαστικές δραστηριότητες σε υπόγεια μυστηριακά μέρη που ήταν, γνωστά από την αρχαιότητα και λίγοι γνώριζαν που βρίσκονταν.

Για παράδειγμα, ο χρονικογράφος Καισάριος αναφέρει «για αιρετικούς στη Βερόνα, γύρω στα 1175, οι οποίοι συγκεντρώνονταν σε μια τεράστια υποχθόνια αίθουσα, παρακολουθούσαν μια βλάσφημη τελετή, έσβηναν όλα τα κεριά και έκαναν όργια σε απόλυτο σκοτάδι, χωρίς να βλέπουν ποιον έχουν κοντά τους. Έλεγαν ότι έτσι γνώριζαν τον αληθινό τους εαυτό, ενώ κανείς άλλος δεν μπορούσε να τους δει.

Αλλά τα πιο δραματικά τελετουργικά ταξίδια στον αρχετυπικό κόσμο της γέννησης και του θανάτου, πολύ μακριά από τον επιφανειακό κόσμο του συνειδητού και της λογικής, γίνονταν από τα μυστικά θρησκευτικά τάγματα πολλών πολιτισμών, με τις τελετές μύησής τους, η του «μικρού θανάτου», η της «δεύτερης γέννησης». Αυτές οι τελετές ήταν πολύ εντυπωσιακές, τρομαχτικές, συχνά βίαιες, σαν ένα «shock treatment», όπως λέει ο Joseph Cambell για τις παλαιολιθικές τελετές του 30.000-10.000 π.κ.ε.

Αυτές οι τελετουργίες «μεταμόρφωναν μωρά σε άντρες, ικανούς κυνηγούς, γενναίους υπερασπιστές της φυλής» Εκεί, μόνο όταν ο έφηβος περνούσε με επιτυχία από δύσκολες τελετουργικές δοκιμασίες, μπορούσε να γίνει άντρας και να του εμπιστευθούν τα μεγαλύτερα μυστικά της φυλής. Για να γίνει ενήλικος το παιδί έπρεπε να ξαναγεννηθεί, και σε πολλές κοινωνίες αυτή ή μυητική αναγέννηση η σε υπόγεια Άνδρα, σε στενά σκοτεινά μέρη που θύμιζαν ταυτόχρονα τον τάφο και τη μήτρα. (Μυστικιστικά, ο αμύητος συμβολίζεται με το «μωρό», ο μυούμενος με το «παιδί», ο νεόφυτος με τον «νεαρό» και ο μυημένος με τον «ενήλικο»).

Ο Joseph Cambell περιγράφει τις παλαιολιθικές και νεολιθικές τελετουργικές σπηλιές και στοές της νότιας Γαλλίας και της βόρειας Ισπανίας, σαν μέρη αληθινά τρομερά και πλημμυρισμένα από το δέος του Άγνώστου:

«Μια τρομακτική αίσθηση κλειστοφοβίας, αλλά ταυτόχρονα και μια αίσθηση λύτρωσης από κάθε στοιχείο του επάνω κόσμου, επιτίθεται στο μυαλό που ήταν έγκλειστο σ’ αυτές τις κατασκότεινες αβύσσους, όπου το σκοτάδι δεν είναι απλώς μία απουσία φωτός, αλλά μία χθόνια δύναμη που μπορείς να τη βιώσεις βαθιά μέσα σου. Έπειτα ερχόταν το αναπάντεχο φως. Κατά τη διάρκεια των τελετών, όλα γινόντουσαν για να εμπνεύσουν στο νεαρό μια πνευματική αναγέννηση, τον σκότωναν συμβολικά με το ενεργοποιούν το φόβο της παιδικής ηλικίας για το σκοτάδι. Το σκοτάδι που επιφέρει την τυφλότητα που είναι το σύμβολο της άγνοιας, είναι το πεδίο του Αγνώστου και το φως στο σκοτάδι είναι ή γνώση που έρχεται να φωτίσει το Άγνωστο»

Τα μυστηριακά υπόγεια μέρη λειτουργούσαν ως αναπαραστάσεις του Άδη (όπως συνέβαινε στο τρομερό υπόγειο δίκτυο στοών και σπηλαίων στο νεκρομαντείο της Βιαία στην Ιταλία, όπου οι ιερείς είχαν στήσει μία ολόκληρη γεωγραφική αναπαράσταση του Άδη) το ταξίδι της μύησης σε αυτά, νοούνταν ως ένα ταξίδι πέρα από τον θάνατο.

Ή γνώση του μέλλοντος είτε δινόταν από ιερείς που έπαιζαν τον ρόλο των θείων δαιμόνων, των πνευματικών μεσολαβητών ανάμεσα στους ανθρώπους και τους Θεούς, είτε δινόταν από αληθινούς δαίμονες που έμοιαζαν σαν άστρα μέσα σε μια υπόγεια νύχτα, στον ουρανό της Αβύσσου, όπως διηγείται και ο Τίμαρχος.

Εξέρχομαι τώρα από αυτό το σκοτεινό και μυστηριώδες άρθρο, διαβάζοντας την τελευταία στροφή της «Κόλασης» στη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη (Dante):

«Ο οδηγός μου και εγώ, στον κρύφιο τούτο δρόμο μπήκαμε για να βρούμε του φωτός τον κόσμο,

και δίχως να ζητούμε ανάπαυση καμιά, ανεβήκαμε πρώτος αυτός και εγώ ξωπίσω του,

μέχρι που είδα εγώ τα πράγματα τα ωραία που’ χει ο ουρανός, από ένα στρόγγυλο φωταγωγό,

κι εβγήκαμε απ’ αυτόν να ξαναδούμε τ’ άστρα!”

@ Παντελής Γιαννουλάκης /περιοδικό Strange ν. 62
Φωτογραφίες Ιων Μάγγος από περιήγηση στο Τροφώνιο Αντρο /2012